Chuyến công du Đài Loan của chủ tịch Quốc Hội Mỹ gây bất đồng từ phía Quân đội Mỹ. Bắc Kinh tuyên bố thử thành công tên lửa tầm bắn 500 km có thể tấn công mọi căn cứ ở Ấn Độ. Sự việc tổng thống Nga phải chờ đợi đồng nhiệm Thổ Nhĩ Kỳ gần một phút đồng hồ, trước cuộc hội kiến song phương tại Teheran, gây nhiều đồn đoán về quan hệ Nga – Thổ. Tây Ban Nha chỉ trích kế hoạch cắt giảm đồng loạt 15% tiêu thụ khí đốt của Liên Âu là bất công, bất hợp lý. Trên đây là các chủ đề chính của Tạp chí Thế giới Đó đây tuần này. *** Eo biển Đài Loan như một thùng thuốc súng. Quan hệ Mỹ - Trung căng thẳng đến đâu ? Nguy cơ bùng nổ xung đột đến đâu ? Khả năng hòa dịu thế nào ?... Rất nhiều vấn đề trong quan hệ Mỹ - Trung thể hiện rõ qua ứng xử với Đài Loan. Ngày thứ Ba 19/07, bất ngờ lan truyền các thông tin từ nội bộ chính quyền Mỹ về các bất đồng của hành pháp đối với chuyến đi Đài Loan của chủ tịch Hạ Viện, dự kiến vào tháng tới. Ngày hôm sau, thứ Tư 20/07, trả lời báo giới, tổng thống Joe Biden xác nhận : ‘‘Quân đội cho rằng một chuyến đi như vậy là không phù hợp vào lúc này’’. Hãng tin Pháp AFP cho biết trong cuộc trả lời báo chí hôm thứ Năm 21/07, chủ tịch Hạ Viện thậm chí khẳng định rõ: lý do lo ngại của Quân đội có thể là Trung Quốc liều lĩnh ‘‘bắn hạ’’ chuyến phi cơ đưa đoàn Quốc Hội Mỹ đến Đài Loan. Thông tin rò rỉ về chuyến đi của chủ tịch Quốc Hội Mỹ đầu tuần này khiến Bắc Kinh giận dữ. Về những bất đồng trong nội bộ chính quyền Mỹ và căng thẳng Mỹ - Trung liên quan đến kế hoạch của bà Pelosi, thông tín viên David Thomson từ Miami cho biết thêm:  ‘‘Chuyến công du dự kiến của chủ tịch Hạ Viện Mỹ đến Đài Loan hiện vẫn chưa được xác nhận, nhưng đã gây ra nhiều xáo động ở thượng đỉnh quyền lực Mỹ. ‘‘Quân đội cho rằng, đó không phải là ý kiến ​​hay’’ - tổng thống Joe Biden cảnh báo sáng nay. Phản ứng được đưa ra, sau khi có các cảnh báo rất cứng rắn từ Trung Quốc. Bắc Kinh đe dọa sẽ có các biện pháp mạnh mẽ để ‘‘bảo vệ chủ quyền quốc gia’’, nếu chuyến thăm của chủ tịch Hạ Viện Mỹ diễn ra vào mùa hè này.   Chủ tịch Hạ viện Mỹ - người công khai chỉ trích Bắc Kinh - trên thực tế đã có cuộc nói chuyện trực tuyến với phó tổng thống Đài Loan hồi tháng Giêng năm nay. Nếu chuyến đi diễn ra, bà Nancy Pelosi, nhà lãnh đạo quan trọng đứng hàng thứ ba trong hệ thống quyền lực Mỹ, sẽ là lãnh đạo cao cấp nhất của nước Mỹ công du Đài Loan kể từ năm 1997.   Thế đối đầu nói trên khiến tình hình thêm tồi tệ, bởi tổng thống Joe Biden – dự kiến sẽ gặp đồng cấp Trung Quốc trong mươi hôm tới - vốn đã khiến Bắc Kinh tức giận vào cuối tháng 5 vừa qua, khi khẳng định là Hoa Kỳ sẽ can thiệp quân sự trong trường hợp Trung Quốc xâm lược Đài Loan. Khả năng Trung Quốc tấn công Đài Loan sẽ chỉ là vấn đề thời gian theo cơ quan tình báo Mỹ CIA’’.  Kế hoạch Đài Loan của bà Pelosi : Động thái nắn gân Trung Quốc ? Nhưng thế khó xử không chỉ ở về phía nội bộ chính quyền Mỹ. Bắc Kinh khó lòng chấp nhận việc chuyến đi của lãnh đạo Quốc Hội Mỹ - nổi tiếng là người kiên trì đường lối vận động cho dân chủ và nhân quyền tại Trung Quốc – có khả năng khiến phe đòi độc lập tại ‘‘hòn đảo nổi loạn’’ Đài Loan thêm phần phấn chấn. Năm 1991, khi còn là dân biểu, bà Pelosi đã từng trương biển tưởng niệm các sinh viên trong vụ thảm sát 1989, ngay tại quảng trường Thiên An Môn, Bắc Kinh. Hạ Viện Mỹ trong những năm gần đây, dưới quyền chủ tịch của bà Nancy Pelosi, cũng là định chế đưa ra nhiều ‘‘chưa từng có’’ các dự luật chống lại chế độ độc tài toàn trị Trung Quốc. Bắc Kinh vẫn thường xuyên lên án Wahsington từ bỏ nguyên tắc ‘‘Một nước Trung Hoa’’, ủng hộ một Đài Loan độc lập, nhưng chuyến đi dự kiến của lãnh đạo Quốc Hội Nancy Pelosi (lãnh đạo cao cấp nhất đến Đài Bắc từ một phần tư thế kỷ qua), diễn ra đúng vào tháng cực kỳ nhạy cảm đối với chế độ Bắc Kinh - hơn 2 tháng trước cuộc Đại hội đảng 5 năm một lần - quả là điều càng khiến thêm chính quyền Trung Quốc khó xử. Trước đó, vào tháng 4/2022, bà Pelosi từng dự kiến đi Đài Loan, nhưng chuyến đi rút cuộc bị hủy bỏ do bà bị nhiễm Covid. Vào thời điểm đó, ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị (Wang Yi) gọi kế hoạch này là một ‘‘hành động khiêu khích ác ý’’. Phản ứng của Bắc Kinh với chuyến đi của chủ tịch Quốc Hội Mỹ có thể là một trắc nghiệm cho quan hệ Mỹ - Trung trong vấn đề Đài Loan. Trang mạng Politico chuyên về chính trị Mỹ dẫn lời của cựu đô đốc Hải quân Mỹ Mark Montgomery, cựu quan chức thuộc Ủy ban Quân lực Thượng Viện, khẳng định chuyến đi có thể của bà Pelosi là sự tiếp nối cần thiết cho các phát biểu cam kết bảo vệ Đài Loan, mà tổng thống Biden đã đưa ra ‘‘một cách vô tình hay có chủ đích’’. Giới chính trị gia đảng đối lập Cộng Hòa Hoa Kỳ cũng dường như ủng hộ mạnh mẽ chuyến đi của bà Pelosi. Tuy nhiên, lãnh đạo phe Cộng Hòa tại Thượng Viện, Mitch McConnell (trong cuộc trả lời phỏng vấn hôm 21/07) cũng nhấn mạnh, điều quan trọng là Quốc Hội Hoa Kỳ phải thông qua được dự luật về chính sách quốc phòng trước cuối năm nay, để đáp ứng được các đe dọa lâu dài từ Trung Quốc đối với an ninh quốc gia. Và đó mới là ‘‘thông điệp thực sự’’ gửi đến Bắc Kinh. Trung Quốc thử tên lửa tầm bắn 500 km đúng vào lúc đàm phán với Ấn Độ Phía đông nam căng thẳng với Đài Loan, phía tây nam, Bắc Kinh duy trì trạng thái sẵn sàng chiến tranh với Ấn Độ. Hôm Chủ nhật 17/07, truyền hình nhà nước Trung Quốc thông báo vừa thử nghiệm thành công hỏa tiễn đa nòng PCL199, triển khai trên Himalaya, có tầm bắn 500 cây số, có thể bắn tới tất cả căn cứ trên đất Ấn Độ (theo chuyên gia quân sự trên South China Morning Post). Thông tín viên Stéphane Lagarde tường trình từ Bắc Kinh :   ‘‘Trái tên lửa, được gắn trên một chiếc xe tải, đã bắn trúng mục tiêu cách đó vài cây số trên một sa mạc ở miền tây Trung Quốc, Đài Truyền hình Trung ương Trung Quốc đưa tin hôm Chủ Nhật. Hệ thống hỏa tiễn này không phải là chưa được biết đến. Người ta đã có dịp thấy nó được trình diễn lần đầu tiên nhân ngày Quốc khánh Trung Quốc, ngày mùng một tháng 10/2019. Điểm mới lần này là ngoài tên lửa có tầm bắn 350 km, hệ thống hỏa tiễn này giờ đây có thể mang tên lửa đạn đạo mang tên là "Rồng Lửa", có khả năng tấn công các mục tiêu ở khoảng cách 500 km.  Vụ thử mới này được công bố đúng vào lúc quân đội Trung Quốc và Ấn Độ đang đàm phán tại một đồn biên giới bên phía Ấn Độ, thuộc Đường Kiểm soát Thực tế (LAC), đánh dấu ranh giới tạm thời giữa hai nước tại một số khu vực tranh chấp ở chân dãy Himalaya. Đây cũng là nơi mà các cuộc đụng độ đã nối trở lại hai năm trước, khi Trung Quốc tăng cường hiện diện tại khu vực ‘‘nóc nhà thế giới’’.  Từ đá, dao đến tên lửa, cuộc phô trương vũ lực tiếp tục diễn ra trong lúc quan hệ ngoại giao giữa hai đại cường châu Á căng thẳng. Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi chấp thuận để Đức Đạt Lai Lạt Ma đến vùng Ladakh. Còn chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình, trong chuyến đi gần đây tới Tân Cương, đã biểu dương các binh sĩ Quân đội Nhân dân đã tham gia vào đụng độ với các lực lượng Ấn Độ’’.  45 giây chờ đợi của Putin Quan hệ Nga – Thổ Nhĩ Kỳ dường như đang đảo chiều, theo một số nhà quan sát, căn cứ trên một số chi tiết từ cuộc hội kiến song phương giữa hai tổng thống, Putin và Erdogan, hôm 19/07 tại Teheran. Trong lần thứ hai ra nước ngoài của tổng thống Nga kể từ đầu cuộc xâm lăng Ukraina, lãnh đạo Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan đã khiến Vladimir Putin phải chờ đợi trước ống kính trong 45 giây. Tổng thống Nga đứng trước chiếc ghế bành và quốc kỳ Nga, hai tay đan chéo nhau trên bụng. Vài giây trôi qua, ông Putin có vẻ lúng túng, bắt đầu chuyển trọng lượng của mình từ chân này sang chân kia ... và nhăn mặt. Trong chính trị, mọi lời nói, cử chỉ đều có ý nghĩa ... 45 giây chờ đợi đối với tổng thống của một cường quốc quả là một thời gian dài. Theo giới quan sát, ông Putin biết rõ điều này, và tổng thống Nga đã phải cố gắng che giấu sự khó chịu của mình trước ống kính báo giới. Truyền thông nhắc lại việc tổng thống Nga đã từng khá thường xuyên sử dụng việc đến muộn giờ như một vũ khí ngoại giao, thể hiện thế mạnh. Năm 2020, tại Matxcơva, tổng thống Nga đã từng buộc đồng nhiệm Thổ Nhĩ Kỳ đợi nhiều phút. Sự cố ngoại giao gây phản ứng mạnh trong truyền thông Thổ Nhĩ Kỳ. Nhưng lãnh đạo Thổ Nhĩ Kỳ chưa bằng nữ hoàng Anh. Ông Putin tin đã buộc Elisabeth đệ nhị phải đợi 13 phút, tổng thống Mỹ Donald Trump 45 phút, còn giáo hoàng Phanxicô đợi đến một giờ. Trong dịp kỉ niệm 100 năm kết thúc Thế chiến thứ nhất, được tổ chức long trọng tại Pháp, với sự tham gia của 70 nguyên thủ, người đứng đầu chính phủ, ông Putin đã điềm nhiên đến trễ 18 phút, sau khi nghi thức chính thức đã bắt đầu. Tuy nhiên, theo giới quan sát, giờ đây với cuộc chiến xâm lăng Ukraina, bị Liên Hiệp Quốc lên án, phương Tây trừng phạt kinh tế, tổng thống Nga không còn ở thế thượng phong như trước. Tổng thống Nga rời cuộc thượng đỉnh ba bên tại Iran được coi là với một số thành công, cho thấy nước Nga không hẳn bị cô lập, với sự hỗ trợ của Iran – một quốc gia cũng đang bị cô lập trên trường quốc tế. Thế nhưng, với việc bắt ông Putin phải chờ đợi, tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ cho thấy việc Matxcơva có được sự ủng hộ của một quốc gia hội nhập với quốc tế như Thổ Nhĩ Kỳ, có cái giá của nó. Tây Ban Nha, Bồ Đào Nha phản đối dự án cắt giảm đồng loạt 15% khí đốt Có được các biện pháp thống nhất trên mặt trận khí đốt đối với Liên Âu quả là điều không dễ dàng. Đối diện với nguy cơ không còn nguồn khí đốt từ Nga cho mùa đông này, Ủy Ban Châu Âu vừa ra kế hoạch cắt giảm 15% khí đốt sử dụng trong mùa đông, từ 11/08 đến 31/03 năm tới. Chỉ tiêu cắt giảm phân bổ đều cho tất cả các nước thành viên. Tây Ban Nha ngay lập tức phản đối, tiếp theo đó là Bồ Đào Nha. Thông tín viên François Musseau từ Madrid cho biết cụ thể:    ‘‘Không thể có chuyện chấp nhận một sự hy sinh, khi không ai có hỏi ý kiến ​​của chúng tôi về điều này. Đây là tuyên bố giận dữ của bà Teresa Ribera, bộ trưởng bộ Chuyển đổi Sinh thái Tây Ban Nha. Hay nói cách khác, Madrid cho rằng chủ trương tiết kiệm khí đốt Liên Hiệp Châu Âu đưa ra là không dân chủ, có lợi cho các nước phía bắc, nhưng lại bất lợi cho các nước phía nam.   Tây Ban Nha có nhiều lý do để phản đối mệnh lệnh từ Bruxelles. Ngoài việc thiếu sự tham vấn, có một thực tế là người ta đã đòi hòi các khoản tiết kiệm giống nhau đối với các quốc gia vốn có các điều kiện cụ thể khác nhau. Chúng ta có thể đặt câu hỏi : tại sao lại là tỷ lệ 15% ở Tây Ban Nha, cũng 15% ở đảo Síp hoặc Malta ?    Tiếp theo đó, Madrid cho rằng yêu cầu của Liên Hiệp Châu Âu không tính đến khoản chi khổng lồ mà người tiêu thụ Tây Ban Nha đã bỏ ra để xây dựng cả một mạng lưới các nhà máy tái hóa khí hùng mạnh, với khoảng 3,5 tỷ euro. Số tiền mà các công ty và các gia đình phải trả lên tới 300 triệu euro mỗi năm. Lý do cuối cùng, đó là sẽ đặc biệt khó khăn với Tây Ban Nha trong việc xuất khẩu lượng khí đốt còn lại của mình sang một nước khác’’.

Truyền hình Pháp công bố nhiều nội dung trong cuộc nói chuyện giữa hai tổng thống Pháp, Nga, diễn ra 4 ngày trước khi Matxcơva mở màn cuộc chiến chống Ukraina, vào thời điểm đó,  nguyên thủ Pháp đã cố thuyết phục đến cùng ông Putin không động binh. Điện Kremlin lên án phía Pháp vi phạm ‘‘cam kết ngoại giao’’ khi để rò rỉ thông tin. Quan chức ngoại giao cao cấp Trung Quốc chủ trì đường lối liên Nga - chống Tây bị giáng cấp. Iran và Achentina đệ đơn gia nhập BRICS, sau cuộc thượng đỉnh được Nga và Trung Quốc quảng bá rầm rộ như một ‘‘mô hình đối trọng’’ với Phương Tây. Thổ Nhĩ Kỳ thay Trung Quốc trở thành nơi tiếp nhận rác nhựa lớn nhất hành tinh, giới môi trường lên án thảm họa. Liên hoan nghệ thuật Avignon lần thứ 76 của Pháp khai màn với tác phẩm của nghệ sĩ ly khai Nga và khép lại với một ban nhạc Ukraina. Trên đây là các chủ đề chính của Tạp chí Thế giới Đó đây tuần này. *** Căng thẳng xung quanh cuộc chiến Nga xâm lăng Ukraina lên đến đỉnh điểm vào cuối tháng 4, đầu tháng 5, trước thềm lễ Kỷ niệm Chiến thắng phát xít Đức, khi chính quyền Nga một lần nữa bắn tin đe dọa tấn công hạt nhân các thủ đô châu Âu. Tình hình tạm lắng xuống trong tháng 5, khi Hội Đồng Bảo An đạt đồng thuận trong việc tìm kiếm ‘‘giải pháp hòa bình’’ cho chiến tranh. Tháng 6 vừa qua, dường như là thời điểm của một số nỗ lực mới tìm cách tháo gỡ xung đột.  Cuối tháng 6, tổng thống Indonesia Joko Widodo – chủ tịch luân phiên G20 - tới Kiev và Matxcơva tìm cách làm trung gian đối thoại trước thềm cuộc họp ngoại trưởng G20 tại Indonesia. Pháp tiết lộ điện đàm, Nga phản đối Tổng thống Pháp Emmanuel Macron ngay trước khi chiến tranh bùng nổ, và suốt từ đầu chiến tranh cho đến rất gần đây đã liên tục có các tiếp xúc với tổng thống Nga, với hy vọng tìm giải pháp cho hòa bình. Nhưng nỗ lực của Pháp dường như không mang lại kết quả. Ngày 30/06 vừa qua, kênh truyền hình France 2 của nhà nước Pháp trình chiếu một bộ phim tài liệu nhan đề ‘‘Un président, l’Europe et la guerre / Một tổng thống, châu Âu và chiến tranh’’. Bộ phim giới thiệu với công chúng 9 phút trao đổi căng thẳng giữa nguyên thủ Pháp và tổng thống Nga Vladimir Putin. Trong cuộc điện đàm kéo dài một giờ 45 phút này, ông Macron đã cố gắng thuyết phục tổng thống Nga chấp thuận một cuộc gặp tại Genève với lãnh đạo Mỹ Joe Biden, để tìm một cơ hội cuối cùng tháo ngòi nổ cuộc chiến đang ngày một khó tránh khỏi. Bộ phim nhấn mạnh đến vai trò trung gian của nước Pháp, cố ngăn chiến tranh đến cùng, trong lúc chính quyền Nga bị cáo buộc đã vừa ngấm ngầm chuẩn bị chiến tranh, vừa liên tục phủ nhận sự thực.   ‘‘Vũ khí’’ ngoại giao Sau khi bộ phim tài liệu với 9 phút đối thoại Putin – Macron được công chiếu, điện Kremlin tỏ ý bất bình. Chính quyền Pháp có phạm lỗi khi để rò rỉ thông tin về đối thoại giữa hai nguyên thủ hay không? Theo nhiều nhà quan sát, để rò rỉ một số thông tin trong các đối thoại, về nguyên tắc được coi là cần giữ kín, là một ‘‘vũ khí’’ ngoại giao và truyền thông của cả hai bên. Cuối năm ngoái 2021, bộ Ngoại Giao Nga từng đơn phương công bố một phần nội dung các trao đổi giữa ngoại trưởng Nga và hai đồng nhiệm Pháp và Đức (Jean-Yves Le Drian và Heiko Maas) trong khuôn khổ Công thức Normandie, nhằm tìm giải pháp hòa bình cho xung đột miền đông Ukraina. Vào lúc hai ngoại trưởng Pháp và Đức tìm cách khởi động lại các thỏa thuận Minsk, nhằm giảm bớt nguy cơ Nga lợi dụng bối cảnh căng thẳng để tấn công Ukraina, việc bộ Ngoại Giao Nga công bố nội dung trên bị phía Pháp coi như ‘‘một hành động với ý đồ xấu’’. Theo một cố vấn của phủ tổng thống Pháp, các đối tác châu Âu của tổng thống Macron, đã được báo trước cách nay hơn 6 tháng, về việc một nhà báo (nhà báo, đạo diễn phim Guy Lagache) sẽ theo sát từ bên trong phủ tổng thống, về các hoạt động của nguyên thủ Pháp với tư cách chủ tịch luân phiên Liên Hiệp Châu Âu. Chiến tranh bùng nổ ít tuần sau khi nước Pháp đảm nhiệm vai trò này. Theo điện Elysée, chính quyền Nga đã được ‘‘báo trước’’ về bộ phim. Điện đàm với Putin : Con dao hai lưỡi Le Monde đặt câu hỏi: Phải chăng đây là một cách để điện Elysée bảo vệ tính chính đáng của việc Pháp chủ trương tiếp tục theo đuổi đối thoại với tổng thống Nga, trong lúc nhiều đồng minh mật thiết của Ukraina, là Ba Lan và các nước Baltic, lên án kịch liệt? Tuy nhiên, thái độ theo đuổi đối thoại đến cùng của tổng thống Pháp có thể là một con dao hai lưỡi. Ông Macron đã nhiều lần bị lên án là mềm yếu, bị tổng thống Nga coi thường, và lợi dụng như một con bài. Trong bộ phim tài liệu nói trên, tổng thống Pháp đã có những lời lẽ không khoan nhượng với tổng thống Nga Vladimir Putin. Theo Le Monde, trong hậu trường bộ phim nói trên, cố vấn ngoại giao của tổng thống Pháp, ông Emmanuel Bonne, đã báo trước là tổng thống Nga ‘‘nói xạo’’. Cuộc gặp với tổng thống Mỹ Joe Biden mà ông Putin hứa hẹn, rút cục đã không diễn ra. Vào thời điểm mà có nhiều quan điểm cho là tất cả chủ yếu chỉ có thể giải quyết bằng tương quan lực lượng trên chiến trường, bộ phim ‘‘Một tổng thống, châu Âu và chiến tranh’’ của truyền hình Pháp dường như vẫn cho thấy đối thoại vẫn luôn cần thiết, và có thể tạo điều kiện cho hòa bình ? Phải chăng chính vì lẽ đó mà ngoại trưởng Nga Serguei Lavrov, trong chặng dừng chân tại Hà Nội đầu tháng này, một mặt chỉ trích việc rò rỉ thông tin từ phía Pháp, mặt khác cũng khẳng định Matxcơva ‘‘không có gì phải hổ thẹn’’. Phía Nga ‘‘luôn sẵn sàng nói điều mình nghĩ, sẵn sàng trả lời về những lời lẽ đã được đưa ra, cũng như giải thích về lập trường của mình’’. Trung Quốc: Vì sao quan chức cao cấp thân Nga chống phương Tây bị giáng cấp ? Ngày 14/05/2022 diễn ra một sự việc tương đối ít được truyền thông chú ý. Thứ trưởng thứ nhất bộ Ngoại Giao Trung Quốc bị giáng cấp. Thông tin chính thức về việc ông Lạc Ngọc Thành (Le Yucheng) – người được coi là ứng cử viên số một vào chức ngoại trưởng và nổi tiếng với lập trường thân Nga chống Tây - và bị giáng cấp được đưa ra một ngày sau cuộc đối thoại giữa lãnh đạo ngoại giao Trung Quốc Dương Khiết Trì (ủy viên Bộ Chính Trị) và cố vấn an ninh quốc gia Mỹ Jack Sullivan tại Luxembourg (nhằm chuẩn bị cho một cuộc điện đàm Biden - Tập Cận Bình trong tương lai gần), và một ngày trước cuộc điện đàm giữa hai lãnh đạo Nga và Trung Quốc. Báo chí quốc tế có nhiều nhận định đa chiều về diễn biến này. Theo giải thích của báo Nhật Nikkei Asia, việc ông Lạc Ngọc Thành bị hạ bệ cho thấy một xu thế vận động căn bản trong nội bộ đảng Cộng Sản Trung Quốc trước thềm Đại hội Đảng vào mùa thu. Đó là với việc ‘‘bỏ rơi Lạc Ngọc Thành, nhân vật chủ chốt trong chính sách ngoại giao thân Nga của Trung Quốc’’, Bắc Kinh nhắm tới “xây dựng lại quan hệ ngoại giao với Mỹ” như “ưu tiên số 1 trong chính sách đối ngoại”.     Trong khi đó, nhà báo Shi Jiangtao, báo South China Morning Post, khẳng định: “có rất ít dấu hiệu cho thấy Bắc Kinh đang thay đổi ý định về cuộc chiến của Nga ở Ukraina hoặc cố gắng hạ thấp lập trường ủng hộ Matxcơva”, và cuộc điện đàm chủ tịch Tập Cận Bình với lãnh đạo Nga Putin vào đúng ngày sinh nhật cho thấy mối quan hệ luôn nồng ấm giữa hai bên. Nhà nghiên cứu về Trung Quốc, chuyên gia Ấn Độ Hemant Adlakha, phó chủ tịch Viện Institute of Chinese Studies, ở Delhi, trong một phân tích đăng tải trên báo Nhật The Diplomat, được Courrier International dịch lại, cũng phê phán ảo tưởng của một số nhà quan sát phương Tây về khả năng Trung Quốc thay đổi đường lối với việc hạ bệ Lạc Ngọc Thành. Cuộc điện đàm Tập Cận Bình ủng hộ Putin diễn ra trong bối cảnh hai tuần trước loạt thượng đỉnh Châu Âu và NATO nhằm khẳng định đoàn kết với Ukraina là một minh chứng cho thấy quan hệ mật thiết Trung - Nga. Trang mạng Intelligenceonline.fr, trong một phân tích hôm 08/07/2022, cho rằng việc giáng cấp quan chức nói trên nằm trong chính sách ''điều chỉnh từng bước nhỏ'' của Bắc Kinh, một mặt nhân nhượng Hoa Kỳ đôi chút để được giảm nhẹ trừng phạt, mặt khác vẫn duy trì quan hệ gần gũi với Nga. Nhiều bí ẩn bao trùm động thái trên của chính quyền Trung Quốc. Trước đó, vào thời điểm cuộc chiến tranh của Nga chống Ukraina vừa bùng nổ, cũng đã nhiều câu hỏi đã đặt ra về vai trò của Bắc Kinh. Cuộc tấn công Ukraina đã có được ngầm thông báo với Bắc Kinh hay không ? Tuyên bố chung hợp tác toàn diện ‘‘không giới hạn’’ Nga – Trung đầu tháng 2 chống lại Hoa Kỳ và các đồng minh liệu có tạo điều kiện cho quyết định xâm lăng liều lĩnh của Nga ? Hiện tại, hơn 4 tháng kể từ đầu cuộc tấn công của Nga, hàng loạt câu hỏi về liên hệ của Trung Quốc với cuộc chiến tại Ukraina, về vai trò trung gian ngừng bắn có thể của Trung Quốc cũng vẫn đang để ngỏ. Có thêm Iran và Achentina, nhóm BRICS có thành đối thủ của Phương Tây ? Cuối tháng 6/2022, cùng lúc với việc Thụy Điển và Phần Lan khởi động gia nhập NATO, sau khi Thổ Nhĩ Kỳ ngừng phản đối, hai nước Achentina và Iran chính thức yêu cầu được gia nhập nhóm BRICS, tức các cường quốc mới trỗi dậy, với Trung Quốc là trụ cột. Có thêm Iran và Achentina, nhóm BRICS có thành đối thủ của Phương Tây ? Thông tín viên Stéphane Lagarde tường trình từ Bắc Kinh : ‘‘Về mặt hình ảnh, chúng ta sẽ nhớ lại những chiếc tách trà màu xanh và loại trà màu đỏ mang tên Điếu Ngư Đài – tên gọi một nơi ở dành tiếp các khách mời danh giá tại Bắc Kinh. Đây là hình ảnh mà các nhà lãnh đạo của nhóm BRICS đã trưng lên màn hình của hội nghị thượng đỉnh lần thứ 14 của 5 nước Brazil, Nga, Ấn Độ, Trung Quốc và Nam Phi. Được gửi bằng vali ngoại giao tới năm thủ đô của nhóm các quốc gia trỗi dậy, những món quà này không phải là mẫu số chung duy nhất của các cuộc trao đổi trực tuyến, với cơ sở chính là Bắc Kinh. Một chủ đề chung lớn khác là việc mở rộng nhóm. Ông Lý Khắc Tân (Li Kexin), vụ trưởng vụ Kinh tế Quốc tế thuộc bộ Ngoại Giao Trung Quốc cho biết: “Đã có khá nhiều quốc gia gõ cửa. Các nước như Indonesia, Achentina, Ai Cập hay Ả Rập Xê Út đã bày tỏ mong muốn tham gia nhóm BRICS. Và họ rất tích cực. Chúng tôi không có lịch trình cụ thể. Điều này dựa trên sự đồng thuận của các thành viên. Chúng ta cần để ngỏ cửa tối đa’’.     RICS với 42% dân số, và chiếm một phần tư tổng sản phẩm toàn cầu (hay GDP toàn cầu), cho phép Nga nói rằng nước này không bị cô lập hoàn toàn. Trung Quốc đã góp phần bổ sung chữ S vào nhóm BRIC, bằng cách mời Nam Phi tham gia nhóm năm 2010. ‘‘S’’ là chữ đầu của Nam Phi (tên tiếng Anh). Mười hai năm sau, ngành ngoại giao Trung Quốc một lần nữa xem xét mở rộng liên minh, nhưng trên tinh thần phản đối ‘‘tâm lý chiến tranh lạnh’’, mà Bắc Kinh quy tội cho Hoa Kỳ và các đồng minh. Tuy nhiên, cần lưu ý, BRICS không phải là một khối, nhóm này chỉ là một quan hệ đối tác, như lời nhắc nhở của ông Siyabonga Cwele, đại sứ Nam Phi tại Trung Quốc : “Mối quan tâm chung của chúng tôi là các vấn đề phát triển: làm thế nào huy động được các nguồn lực cho giáo dục, đầu tư, tạo việc làm. Làm thế nào để giảm bớt sự bất bình đẳng… Chúng tôi khác nhau và chúng tôi dự định sẽ vẫn giữ nguyên như vậy, nhưng chúng tôi có cùng một số mối quan tâm chung như trên. Bất cứ ai muốn đóng góp cho sự phát triển của châu Phi đều được hoan nghênh’’. Thông điệp để ngỏ cho việc hợp tác song song với các liên minh khác. Chúng ta biết rằng lãnh đạo các nước Ấn Độ, Achentina, Senegal, Indonesia và Nam Phi cũng có mặt tại hội nghị thượng đỉnh của khối G7 ở Bayern (Đức) trong những ngày gần đây. Nam Phi, nơi sẽ tổ chức diễn đàn tiếp theo của các nước mới trỗi dậy vào năm tới, cũng dự định mời các nước châu Phi khác trong khuôn khổ đối thoại BRICS +”. Thổ Nhĩ Kỳ thay Trung Quốc thành ‘‘bãi rác nhựa’’ của thế giới: Chính quyền hoàn toàn mất kiểm soát Chủ nhật mùng 3 tháng 7 là Ngày Thế giới không sử dụng túi nhựa. Trên thực tế, con đường đến một thế giới không rác thải nhựa còn rất xa. Hoạt động tái chế nhựa được quảng bá rộng rãi che lấp một thực tế là thế giới ngày càng tràn ngập loại rác thải nguy hiểm này. Sau Trung Quốc, đến lượt Thổ Nhĩ Kỳ thành bãi rác thải nhựa số một thế giới. Hoạt động buôn bán rác thải mang lại nhiều lợi nhuận này hoàn toàn nằm ngoài vòng kiểm soát của chính quyền. Thông tín viên Anne Andlauer tường trình từ Istanbul : “Kể từ khi Trung Quốc ngừng nhập khẩu rác thải nhựa vào năm 2018, thì lượng rác thải nhựa vào Thổ Nhĩ Kỳ tăng vọt. Đặc biệt là từ châu Âu… Năm ngoái, mỗi tháng có đến 43.000 tấn rác thải nhập vào nước này, gấp 10 lần so với ba năm trước đó. Về lý thuyết, rác thải nhựa đều có thể tái chế, và coi như được các công ty nhập khẩu để tái chế toàn bộ. Nhưng trên thực tế, điều này hoàn toàn không đúng. Rác thải nhựa tràn ngập tại các bãi rác hoang dã, hạt nhựa nhỏ li ti phủ khắp sông ngòi...     Ông Sedat Gündogdu, nhà nghiên cứu tại Đại học Çukurova ở Adana, tố cáo một hệ thống nguy hại cho môi trường, nhưng mang lại lợi nhuận cho cơ sở tư nhân ... và hoàn toàn nằm ngoài sự kiểm soát của nhà nước. Nhà nghiên cứu tại Đại học Çukurova nói: “Bạn muốn kiểm soát một hệ thống như vậy như thế nào? Không hề có theo dõi, không hề minh bạch, không hề có kế hoạch. Những gì mà Trung Quốc – vốn là một Nhà nước nổi tiếng với việc kiểm soát mọi thứ - còn không kiểm soát được, thì không nước nào kiểm soát được... Cách duy nhất là cấm nhập khẩu’’. Vào tháng 5 năm 2021, Thổ Nhĩ Kỳ đã cấm nhập khẩu rác thải nhựa... Trước khi từ bỏ hai tháng sau đó, do áp lực từ phía các nhóm vận động hậu trường của ngành công nghiệp tái chế’’. Bang California tấn công tận gốc nạn rác thải nhựa Theo OCDE, số lượng rác thải nhựa tăng chóng mặt : hơn gấp đôi trong hai mươi năm (2000-2019), với khoảng 353 triệu tấn năm 2019. Trong đó chỉ có 9% được tái chế, 19% đốt, 50% chôn lấp, 22% thoát ra ngoài. Ước tính hiện tại có đến hơn 100 triệu tấn rác thải nhựa chìm trong các sông ngòi, 30 triệu tấn tan vào đại dương, trở thành nguồn độc chất với các sinh vật biển. Trong lúc thế giới nhìn chung bất lực trước đại nạn rác thải nhựa, bang California – do phe Dân Chủ kiểm soát - có một quyết định được đánh giả là lịch sử. Bang giầu nhất nước Mỹ với 3.400 tỉ đô la/năm, thường được coi là ‘‘nền kinh tế thứ 6 thế giới’’, ra luật tấn công vào tận gốc nạn rác thải nhựa, hướng đến mục tiêu 65% rác thải nhựa tái chế vào năm 2032 (so với 9% hiện tại). Các doanh nghiệp vi phạm sẽ phải nộp phạt đến 50.000 đô la/ngày. Luật nói trên được ban hành đúng ngày 30/06, cũng là ngày mà Tối Cao Pháp Viện, do phe bảo thủ kiểm soát, ra phán quyết thọc gậy bánh xe, chống lại cuộc chiến vì môi trường, khi hạn chế thẩm quyền của chính quyền Liên bang trong việc ra ban hành quy định siết chặt kiểm soát nhiệt điện than. Liên hoan sân khấu Pháp mở đầu với đạo diễn Nga, khép lại với ban nhạc Ukraina Liên hoan sân khấu Avignon (Pháp) khai mạc hôm 07/07. Liên hoan lần thứ 76 năm nay được tổ chức với khoảng 40 tiết mục thuộc Festival In (tức các tiết mục do Nhà nước tài trợ phần lớn) và khoảng 1.500 tiết mục thuộc Festival Off (do tư nhân tự chi trả). Hơn bao giờ hết, Liên hoan sân khấu hàng đầu thế giới này tỏ ra gắn chặt với hơi thở của xã hội đương đại. Không khí sôi động tại thành phố từng là kinh đô của các Giáo Hoàng (Palais des Papes). Công chúng tin tưởng vào thành công của Liên hoan, mở màn với một vở diễn của một nghệ sĩ Nga nổi tiếng và khép lại với ban nhạc Ukraina.   Thông tín viên Muriel Maalouf tường trình từ Avignon : “Ở Avignon, chúng tôi muốn tin vào thành công. Thành phố đã chật kín người và các trình diễn của Festival Off đã bắt đầu từ ngày hôm qua. Festival In khai mạc tại sân chính của Cung các Giáo hoàng với vở diễn chuyển thể một truyện ngắn của nhà văn Nga Chekhov, ít được biết đến, là ‘‘Tu sĩ đen’’, của đạo diễn Kirill Serebrennikov. Nghệ sĩ Nga này bị chính quyền Putin quản thúc, gần đây đã có thể rời Matxcơva, hiện đang sống ở Berlin. Nhưng chính cuộc chiến ở Ukraina và không khí tẩy chay văn hóa Nga ở phương Tây hiện nay đã không buông tha ông. Đạo diễn Kirill Serebrennikov chia sẻ: ‘‘Tôi cho rằng không thể cấm được các nền văn hóa. Văn hóa là sản phẩm chung của nhân loại. Nhưng cùng lúc đó, tôi hoàn toàn thông cảm với những thái độ cực đoan này. Bởi vì đất nước Ukraina bị tàn phá, người Ukraina bị giết hại. Tất cả những gì diễn ra thật khủng khiếp’’. Nếu liên hoan mở màn với tác phẩm của nghệ sĩ người Nga Serebrennikov, thì chính nhóm ca sĩ Ukraina ‘‘Dakh Daughters’’ sẽ khép lại chương trình Festival trong màn trình diễn tạp kỹ ‘‘Miss Knife và các chị em’’ của đạo diễn Olivier Py.  Giữa hai tiết mục là vở diễn mang tính sử thi kéo dài 13 giờ – ‘‘Le Nid des cendres’’ - rất được trông đợi, của nghệ sĩ trạc ba mươi tuổi Simon Falguières, xoay quanh chủ đề bản sắc phụ nữ, tập trung vào xứ sở Trung Đông, với các nghệ sĩ Liban và Palestine. Các vấn đề về di cư và môi trường cũng là một phần cốt lõi của liên hoan nghệ thuật này. Festival Avignon một lần nữa vẫn là tấm gương phản chiếu những mối quan tâm của thế giới đương đại’’.

Hàng ngàn lao động nhập cư thiệt mạng ở các quốc gia vùng Vịnh do điều kiện lao động khắc nghiệt. Di dân “chết nóng” trong xe tải ở Texas, thảm kịch di dân kinh hoàng nhất lịch sử nước Mỹ. Phần Lan tăng cường đội ngũ lính dự bị. Pháp đưa ra bản án nặng nhất với tội phạm trong vụ khủng bố 13/11/2015. Trên đây là những chủ đề chính trong tạp chí thế giới đó đây tuần này.   Mỗi năm, khoảng 10 000 lao động từ Nam Á và Đông Nam Á thiệt mạng tại Ả ập Xê Út, Quatar, Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống Nhất và Oman, theo báo cáo của tổ chức phi chính phủ FairSquare.   Công nhân không những bị trả lương tệ bạc mà còn phải đối mặt với điều kiện lao động không an toàn, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khoẻ như ô nhiễm không khí, thời tiết nóng khắc nghiệt và đôi khi bị bắt làm việc quá sức, lâu dần, dẫn đến mắc các bệnh mãn tính.   Theo báo cáo, trong vòng 8 năm qua, nguyên nhân cái chết của các công nhân nhập cư được cho là từ bệnh tim, khi phải làm việc trong thời tiết nóng, dẫn đến đột quỵ vì sốc nhiệt, tuy nhiên trên giấy chứng tử chỉ ghi là “chết tự nhiên” hoặc đột quỵ chứ không nêu rõ lý do đằng sau.  Hàng nghìn công nhân đến lao động tại khu vực này mỗi năm, làm những việc mà công dân nước sở tại từ chối như trong ngành dầu khí, xây dựng, dọn dẹp hoặc thu gom rác thải. Họ bị giữ tịch thu hộ chiếu, đối xử thậm tệ và phải làm việc dưới thời tiết nóng đến 40 độ C. Trên kênh truyền hình Pháp, France 24 như sau, giám đốc của tổ chức nhân quyền FairSquare cho biết thêm: “Công nhân nhập cư phải làm việc 12 giờ đến 14 giờ mỗi ngày. Và họ được trả lương rất thấp. Khoảng 10 người ở trong một phòng và chỉ có hai nhà vệ sinh. Nhiệt độ cao và độ ẩm khiến điều kiện sống và làm việc trở nên khắc nghiệt hơn. Chúng tôi không chắc bao nhiêu người chết vì nắng nóng, bởi vì chính quyền không điều tra nguyên nhân cái chết của lao động nhập cư. Tuy nhiên chúng tôi biết rằng có ít nhất 50 000 lao động nhập cư thiệt mạng từ 5 năm qua.”   Trước thềm Cúp bóng đá thế giới 2022 mà Qatar đăng cai tổ chức, nhiệt độ trong tuần qua đã lên đến 50 độ C tại nhiều khu vực. Tổ chức nhân quyền Amnesty International kêu gọi liên đoàn bóng đá Pháp gây sức ép, buộc Qatar phải tăng cường biện pháp bảo vệ người lao động, nhất là đối với lao động nhập cư đang ngày đêm làm việc trên các công trường chuẩn bị cho giải đấu bóng đá lớn nhất hành tinh.  Thảm kịch di dân kinh hoàng nhất nước Mỹ  Tại Hoa Kỳ, một sự kiện đã khiến công luận xôn xao trong tuần qua: ít nhất 51 di dân thiệt mạng, cả trẻ em và người lớn, chủ yếu đến từ Trung và Nam Mỹ. Thi thể của của họ được tìm thấy trong một xe tải hạng nặng, đỗ trên một con đường vắng vẻ ở San Antonio, bang Texas Hoa Kỳ. Nguyên nhân tử vong là vì mất nước và sốc nhiệt do thời tiết nóng, xe tải không có điều hoà. Thảm kịch di dân kinh hoàng nhất nước Mỹ từ 20 năm qua diễn ra chỉ vài tuần sau vụ thảm sát ở trường học tiểu học Ulvalde đã khuấy đảo bầu không khí chính trị ở bang Texas. Phe Cộng Hoà buộc Joe Biden phải chịu trách nhiệm về vụ việc. Thông tín viên RFI Thomas Harms từ Houston cho biết thêm:  “Chỉ chưa đầy 45 phút sau phát hiện kinh hoàng, trên trang mạng Twitter, thống đốc bang Texas Greg Abbott cáo buộc tổng thống Mỹ là người phải chịu trách nhiệm về vụ việc. Các phương tiện truyền thông lần lượt đăng tải thông điệp của Abbott : “Những người này chết là do Biden. Đó là hậu quả của chính sách mở cửa biên giới của ông ta”.  Một phát biểu tương tự của cựu giám đốc cơ quan hải quan và nhập cư dưới thời cựu tổng thống Trump cũng được loan tải bởi những người cùng phe với Abbot trên kênh truyền hình Mỹ Fox News : “Những chuyện đã xảy ra là do chính sách của Biden cho phép ký kết các thoả thuận về nhập cư, càng nhiều người vượt biên thì càng có nhiều người bỏ mạng”.  Vào năm 2017, 10 di dân đã thiệt mạng trong một xe tải ở San Antonio và người có quyền lực lớn thứ hai ở Texas, Dan Patrik cũng đã gây hấn với phe thuộc đảng Dân Chủ, với cùng luận điểm. Nhưng lúc đó, Donald Trump vẫn ở Nhà Trắng : “Các chính sách của chính quyền Obama và các chính sách của đảng Dân Chủ nhằm mở cửa biên giới, tạo điều kiện thuận lợi cho những kẻ phạm tội (buôn người), và đó là những kẻ không quan tâm đến mạng người”.  Thế nhưng, trên thực tế, chính quyền Biden hiện vẫn giữ nguyên tất cả các chính sách liên quan đến nhập cảnh từ thời Donald Trump. Một số chính sách được giữ lại là do lựa chọn, một số khác là theo lệnh của tòa án. Cụ thể là Luật số 42, có hiệu lực cùng với luật về Covid, cho phép trục xuất người di cư trước khi họ có thể xin tị nạn.”  Lính dự bị Phần Lan sẵn sàng cho lệnh tổng động viên  Trong tuần vừa qua, một sự kiện quốc tế khác đáng chú ý đó là việc Liên Minh Bắc Đại Tây Dương (NATO) chính thức mời Phần Lan và Thụy Điển gia nhập khối. Trong bối cảnh Nga xâm lược Ukraina, hai quốc gia đã từ bỏ quy chế trung lập duy trì từ hàng trăm năm qua và nộp đơn vào NATO từ tháng Năm (18/05/2022). Lãnh đạo Liên minh Jen Stoltenberg cho biết hồ sơ thành viên của hai quốc gia có thể được xét duyệt nhanh chóng. Tuy nhiên, cần phải có sự đồng thuận của tất cả các quốc gia thành viên, nhất là từ Thổ Nhĩ Kỳ.   Tại Phần Lan, với 1300 km đường biên giới chung với Nga, các đơn đăng ký tình nguyện tham gia chương trình tự vệ đã tăng lên gấp 10 lần từ khi chiến tranh Ukraina nổ ra. Quốc gia 5,5 triệu dân chuẩn bị đội ngũ lính dự bị khổng lồ, sẵn sàng ứng chiến nếu bị tấn công. Từ thủ đô Helsinki, thông tín viên RFI Fédéric Faux tường trình :  “Đây là cuối tuần cuối cùng trong đợt huấn luyện quân sự ở phía đông của đất nước, nhưng Henri Noussianinen thấy như mới chỉ bắt đầu từ hôm qua. Anh cho biết : “ Chúng tôi đã ôn lại các chiến thuật dàn quân, phối hợp với các nhóm khác nhau. Chúng tôi cũng được huấn luyện bắn súng và các hoạt động trinh sát vào ban đêm. Khi luyện tập bắt đầu, mọi người đều rất tập trung”.  Henri một nhà khởi nghiệp trong lĩnh vực công nghệ, hay lui tới các quán bar ở thủ đô Helsinki, đúng là rất khó có thể tưởng tưởng rằng anh đang mặc trang phục quân nhân và nằm bò dưới những cây bạch dương. Tuy nhiên, Henri lại là một chỉ huy rất năng động của Stadin Sissit, đội quân dự bị của Helsinki, một trong 327 tổ chức lính dự bị của Phần Lan, cho phép nước này có thể điều động ngay lập tức 280 000 quân nếu bị tấn công. Lính dự bị được đào tạo đọc bản đồ, sử dụng tên lửa chống tăng. Trong tổ chức mà Henri tham gia, họ cũng được đào tạo nhu thuật (Jujitsu). Loại võ cổ truyền có xuất xứ từ Nhật Bản này khá đặc biệt, khi phải đối đầu với kẻ thù có vũ khí. Sĩ quan huấn luyện đội lính dự bị giải thích : “Đây là khẩu súng Glock 17 . Và chúng ta phải làm gì trong trường hợp này. Tôi đưa cùi trỏ vào mặt đối thủ và đây chính là điểm yếu của anh ta”.   Ngay từ tuần đầu tiên của cuộc xung đột ở Ukraina, các đơn đăng ký tình nguyện tham gia chương trình tự vệ gia tăng, từ 600 lên đến 6000 đơn mỗi tuần”.  Khủng bố Bataclan 2015 : Toà tuyên án phạt nặng nhất  Tại Pháp, phiên toà xét xử vụ khủng bố 13/11/2015  “đẫm máu nhất tại Pháp” kết thúc vào thứ Tư, 29/06. Vụ tấn công khủng bố đã tước đi sinh mạng của 131 người và làm hàng trăm người bị thương. Toà đại hình đặc biệt ở Paris đưa ra các bản án từ hai năm tù đối với tội danh nhẹ nhất cho đến tù chung thân và không có khả năng giảm án đối với phần tử khủng bố duy nhất còn sống sót Salah Abdeslam. Đây là bản án nặng nhất trong luật hình sự Pháp. 13 năm sau khi loại bỏ án tử hình (1981), luật hình sự Pháp đưa ra bản án này vào năm 1994, trong vụ xét xử một tội pháp giết người và ấu dâm đồng thời có tiền án về tội xâm hại tình dục. Cho đến nay, chỉ có 4 người lãnh án này, đối với các tội phạm như giết người hàng loạt và hiếp dâm. Tòa bác bỏ biện hộ của Salah Abeslam, theo đó, bị cáo không kích hoạt khối thuốc nổ mang trên người, nhưng thực ra là do khối thuốc nổ không hoạt động. Ngoài ra, Abdeslam lãnh án tù nặng nhất luật hình sự pháp không phải vì tội khủng bố gây ra cái chết của hơn 100 người mà là vì có ý định tấn công, sát hại người thi hành công vụ.   Cuộc sống yên bình tại biên giới chia cắt Nam - Bắc bán đảo Triều Tiên  Nhìn sang châu Á, căng thẳng ở bán đảo Triều Tiên gia tăng khi Bắc Triều Tiên liên tục bắn thử tên lửa. Seoul và Washington hợp tác, lên kế hoạch đáp trả nếu Bình Nhưỡng tiếp tục có hành động khiêu khích thử vũ khí hạt nhân. Đường lối lãnh đạo và chính sách trong quan hệ với láng giềng của tân tổng thống Hàn Quốc Yoon Suk Yeol càng làm cho căng thẳng leo thang. Tại làng Tongil Chon ở Hàn Quốc, cách khu vực Phi quân sự, biên giới được canh gác nghiêm ngặt nhất trên thế giới, với các loại pháo binh, tên lửa, vũ khí nằm dọc hai bên, cũng như hàng trăm nghìn binh sĩ, cuộc sống của cư dân làng Tongil Chon dường như vẫn yên bình. Thông tín viên RFI Nicolas Rocca cho biết thêm :  “Cách một giờ chạy xe từ phía bắc Seoul, bên bờ sông Imjin chia cắt Nam - Bắc Triều Tiên, những rào thép gai và các trạm quan sát quân sự che khuất tầm nhìn ra những ngọn núi của láng giềng Cộng Sản.  Đi thêm vài km nữa, tại một trạm kiểm soát, nhiều binh lính kiểm tra cẩn thận giấy tờ tuỳ thân. Không khí nặng nề, trái ngược với bầu không khí ở làng Tongil Chon, ngôi làng với cái tên mang nghĩa “thống nhất” (Tongil Chon nghĩa là thống nhất). Tại cổng vào làng, Chae Soon Soo, một cư dân đầu đội mũ ngẩng đầu lên nhìn chúng tôi. Ông nói : “Mọi thứ đều ổn cả, cuộc sống của chúng tôi ở đây khá là tốt đẹp”.  Sinh ra ở làng Tongil Chon, ông Chae năm nay 83 tuổi và không có ý định sống một nơi nào khác. Dường như ông cũng chẳng quan tâm đến các vụ thử tên lửa liên lục địa hay ý định thử vũ khí hạt nhân của Bắc Triều Tiên. Ông cho biết : “Tôi không quá lo lắng khi họ thử tên lửa hay những thứ khác, bởi vì nếu như chiến tranh xảy ra, tất cả mọi người trên bán đảo Triều Tiên đều chết hết chứ không chỉ riêng làng tôi, dù ở miền Bắc hay Nam. Nếu như xung đột không được giải quyết bằng vũ khí hạt nhân, trong trường hợp này họ sẽ sử dụng vũ khí thông thường. Do vậy, ở đây chúng tôi không quá lo lắng”.  Tại ngôi làng, có một nhà thờ, một trường học và các ngôi nhà nằm trước cột cờ Hàn Quốc, rất khó có thể hình dung ra ngay từ cái nhìn đầu tiên, rằng chúng tôi đang ở ngay bên lề của vùng chiến sự. Thế nhưng 400 cư dân của làng đã quen thuộc với sự hiện diện của quân đội. Ông Lee Wan-pae, làm trưởng thôn từ 20 năm nay cho biết : “Dân làng ở đây thường xuyên sống trong cảnh căng thẳng. Bắc Triều Tiên ở ngay cạnh đây. Nhưng họ đã quen với điều này vì họ đã trải qua rất nhiều thời khắc khó khăn, ví dụ như khi cây cầu nối giữa hai nước bị cắt đứt. Ngay dưới chân chỗ chúng tôi đang đứng, trước kia từng là hầm chứa lúa mì. Chúng tôi đã phải sống tạm trong đó một thời gian. Nhưng cuộc sống đã cải thiện. Cách nay vài năm, các loa phát thanh tuyên truyền được lắp đặt ở cả hai bên bờ biên giới, thực sự là rất ồn ào”.  Đằng sau trưởng thôn, cờ Bắc Triều Tiên phấp phới trước làng Ki Jong-dong. Hai ngôi làng bị ngăn cách bởi đường biên giới rộng 4 km và dài 250 km, lấp đầy mìn và động vật. Cả hai đều có cùng lịch sử. Ngôi làng được tạo ra để cho láng giềng thấy sự giàu có của đất nước. Trưởng thôn cho biết thêm : “ Tongil Chon từng là ngôi làng với cư dân nhưng trong chiến tranh mọi người đã bị sơ tán. Vào năm 1973, lúc đó Bắc Triều Tiên phát triển hơn Hàn Quốc. Chính phủ muốn phô trương sự thịnh vượng của đất nước, đã cho xây dựng 80 ngôi nhà mới trên quả đồi này và các nông trại khác nhau để người dân có thể sinh sống. Trong khi những người sinh ra ở làng sống trong 40 ngôi nhà, còn 40 ngôi nhà còn lại là dành cho quân đội nghỉ hưu. Lịch sử của làng đã bắt đầu như vậy.”

Cuộc bầu cử Quốc Hội trong tháng 6 vừa qua đã đặt nước Pháp trước nguy cơ bế tắc chính trị do liên minh tranh cử của tổng thống Emmanuel Macron bị mất đa số tuyệt đối và nay đang cố chiêu dụ các chính đảng khác tham gia vào một chính phủ liên minh và hội đủ đa số ghế cần thiết để có thể thông qua các cải tổ.  Theo các số liệu mới nhất do Hạ Viện Pháp công bố, sau cuộc bầu cử, liên minh Đồng Lòng! ( Ensemble! ) của tổng thống Macron có tổng cộng 250 ghế, còn thiếu đến 39 ghế để đạt đa số tuyệt đối 289. Đây là đa số tương đối có số ghế thấp nhất trong lịch sử của nền Đệ ngũ Cộng hòa Pháp, ra đời vào năm 1958. Tính riêng từng đảng, trong Nghị Viện mới, đảng Phục Hưng ( Renaissance - tên mới của đảng Cộng Hòa Tiến Bước của tổng thống Macron ) có nhóm nghị sĩ đông nhất ( 171 ghế ), nhưng đông thứ hai là đảng cực hữu Tập Hợp Dân Tộc với 89 ghế và thứ ba là đảng cực tả Nước Pháp Bất Khuất với 75 ghế. Đây lại chính là hai đảng mà tổng thống Macron dứt khoát không mời tham gia chính phủ liên minh. Trước một Hạ Viện mà “phe ta” không còn áp đảo như trước, tổng thống Macron không còn có thể xem nhẹ vai trò của Quốc Hội như trước. Nói cách khác, sau cuộc bầu cử lần này, Quốc Hội đã trở lại với vai trò đối trọng thật sự với cơ quan hành pháp.   Vai trò của dân biểu Nhưng trước hết, nhà chính trị học Olivier Rouquant, tại Trung tâm Nghiên cứu Khoa học Hành chính và Chính trị, giải thích về vai trò của các dân biểu Pháp khi trả lời RFI Pháp ngữ ngày 20/06: “ Có thể nói dân biểu đóng vai trò trung gian giữa đơn vị bầu cử của mình với lợi ích quốc gia. Họ luôn nghĩ đến các cử tri của mình, nhưng cũng phải làm sao cho lợi ích của địa phương tương hợp với lợi ích chung. Đó là chủ thuyết đã có từ thời Cách mạng Pháp: dân biểu là đại diện của quốc gia. Về căn bản, dân biểu có hai vai trò chính. Thứ nhất là tác nhân quan trọng trong việc làm luật, thứ hai là kiểm soát hành động của chính phủ. Về hai vai trò này thì trong nền Đệ ngũ Cộng hòa, Quốc Hội lại có trọng lượng kém hơn dưới thời Đệ tam và Đệ tứ Cộng hòa và kém hơn cả các chế độ đại nghị ở Anh Quốc hay ở Hoa Kỳ.  Chúng ta hay nói đến chế độ tổng thống ở Hoa Kỳ, nhưng trên thực tế Quốc Hội lưỡng viện Mỹ có nhiều quyền hành hơn là Hạ viện và Thượng viện Pháp.  Mục đích của sửa đổi Hiến Pháp của Pháp vào năm 2008 trước hết là nhằm trao lại một vài quyền hành cho dân biểu trong việc kiểm soát, đánh giá các chính sách, thứ hai là hạn chế việc kiểm soát của chính phủ đối với các thủ tục lập pháp.” Chưa biết là chính phủ của tổng thống Macron và các dân biểu vừa được bầu sẽ làm việc với nhau như thế nào, trước mắt đã có một vài làn gió mới thổi qua Quốc Hội Pháp. Thứ nhất lần đầu tiên trong lịch sử của định chế này, hôm 27/06, một phụ nữ được bầu làm chủ tịch Hạ Viện, đó là bà Yaël Braun-Pivet, thuộc đảng Phục Hưng. Và cũng là lần đầu tiên trong lịch sử nền Đệ ngũ Cộng hòa, một phụ nữ đứng đầu nhóm nghị sĩ đa số, đó là bà Aurore Bergé, được bầu làm chủ tịch nhóm nghị sĩ đảng Phục Hưng hôm 22/06. Không chỉ bị mất đa số tuyệt đối trong Quốc Hội mới, chính phủ của tổng thống Macron nay còn phải đối đầu với hai nhóm nghị sĩ cực tả và cực hữu chưa bao giờ có một thế lực mạnh như thế. Quốc Hội mới sẽ không còn dễ nghe dễ bảo như trong nhiệm kỳ đầu của ông Macron.  Thật ra, thì trong Quốc Hội khóa trước, một số dân biểu ngay trong phe đa số đã không chấp nhận sự áp đặt của chính phủ hay lãnh đạo phe đa số, như trường hợp của ông Matthieu Orphelin. Trả lời RFI Pháp ngữ ngày 20/06, ông Orphelin cho biết:  “ Tôi đã được bầu làm dân biểu của đảng Cộng Hòa Tiến Bước, nhưng chỉ một năm sau đó tôi đã rời khỏi nhóm nghị sĩ của đảng này. Ngay từ cuộc họp đầu tiên của nhóm, tôi đã đụng với Richard Ferrand (lúc đó là chủ tịch nhóm nghị sĩ đảng Cộng Hòa Tiến Bước), vì ông muốn chúng tôi thông qua một quy định theo đó toàn bộ các dân biểu của đảng phải bỏ phiếu theo định hướng chung của nhóm. Tôi đã nói ngay rằng làm như vậy là trái với Hiến Pháp. Ngay từ đầu họ đã muốn đưa nhóm nghị sĩ Cộng Hòa Tiến Bước vào khuôn phép và sau đó, nhiều dân biểu đã tin như thế, vì nhiều người trong số họ lần đầu tiên được bầu vào Quốc Hội, không biết về giới chính trị, nên cứ nghĩ rằng dân biểu là lúc nào cũng nghe theo lời một bộ trưởng, trong khi không phải như thế: Làm dân biểu, dù là thuộc phe đa số cầm quyền, hay thuộc phe đối lập, là phải biết đấu tranh, đấu tranh vì quan điểm, lập trường của mình. Tôi đã đắc cử tại một đơn vị bầu cử mà bà Roselyne Bachelot (cựu bộ trưởng) đã được bầu 5 lần. Khi tôi đắc cử, bà ấy đã nói: “ Mathieu, tôi có một lời khuyên duy nhất với anh: Hãy bỏ phiếu theo quan điểm, lập trường của mình, chứ đừng bỏ phiếu theo nhóm của anh”. Tôi nghĩ điều đó rất quan trọng. Chúng ta vào Quốc Hội chính là để đấu tranh cho những gì mà mình tin là đúng. Dĩ nhiên cũng phải tôn trọng kỷ luật của nhóm khi nào có thể được, nhưng không có gì bằng làm đúng theo những giá trị của mình, không có gì bằng đấu tranh cho lý tưởng của mình. Trước hết phải biết cưỡng lại áp lực của một bộ trưởng, áp lực của các cố vấn của bộ trưởng, những người vẫn xem các dân biểu là những kẻ cản trở việc ban hành luật một cách nhanh chóng. Nếu biết lắng nghe các dân biểu, thì trong nhiệm kỳ vừa qua, họ đã không làm nhiều điều sai như thế. Chính phủ mới phải biết sử dụng các dân biểu như những mạng lưới liên lạc với các địa phương, để nắm bắt những suy nghĩ của người dân các nơi. Dĩ nhiên, làm dân biểu thì phải tuân thủ kỷ luật, nhưng trên hết là phải biết tôn trọng các giá trị, mà những giá trị là không thể thỏa hiệp được. Một vị dân biểu tốt là một dân biểu biết đấu tranh.” "Khám phá lại" Hạ Viện Đối với ông Antoine Leaument, dân biểu thuộc liên minh cánh tả NUPES, kết quả cuộc bầu cử Quốc Hội vừa qua khiến mọi người nhận thức trở lại về vai trò của Hạ Viện trong chính trường nước Pháp:  “ Mọi người đang phần nào khám phá lại Hạ Viện, vì định chế này coi như đã biến mất từ 20 năm qua, kể từ khi hoán đổi lịch trình bầu cử tổng thống và bầu cử Quốc Hội, tức là kể từ năm 2002, bầu cử Quốc Hội được tổ chức ngay sau bầu cử tổng thống và thường là xác nhận kết quả bầu cử tổng thống. Cùng với việc rút thời gian nhiệm kỳ tổng thống xuống còn 5 năm, nhiệm kỳ của tổng thống trùng với nhiệm kỳ các dân biểu Hạ Viện. Ngay từ đầu, đây đã là một vấn đề lớn về dân chủ, bởi vì quyền hành pháp và quyền lập pháp đều cùng một phe từ 20 năm qua. Mọi người đã quen với việc tổng thống giống như là một ông vua, muốn làm gì thì làm, vì dầu sao Quốc Hội cũng sẽ nghe theo lệnh của ông.  Nhờ cuộc bầu cử lần này mà người ta khám phá là nước ta cũng có một Quốc Hội, rằng về mặt lý thuyết, trong một nền dân chủ phải có tam quyền phân lập. Như vậy là trong những tháng tới, Quốc Hội sẽ có vai trò trọng tâm. Coi như là người dân được học công dân giáo dục, vì nhiều người sẽ khám phá vai trò của Hạ Viện, vai trò của các dân biểu. Chính phủ đương nhiệm cũng sẽ khám phá lại rằng các dân biểu đối lập cũng đóng vai trò điều tra, cũng có quyền đi kiểm tra các nhà tù. Ví dụ như trong đơn vị bầu cử của tôi có nhà tù Fleury-Mérogis, lớn nhất châu Âu. Một trong những điều mà tôi muốn làm sau khi đắc cử dân biểu chính là đến thăm nhà tù đó để xem điều kiện giam giữ có được bảo đảm đúng theo luật hay không. Nên nhớ là Pháp đã bị Tòa án Nhân quyền châu Âu lên án nhiều lần về vấn đề này. Nói tóm lại là có rất nhiều nhiệm vụ mà dân biểu có thể thi hành.” Theo cái nhìn của dân biểu Orphelin, chính vì trong nhiều năm qua vai trò của Quốc Hội bị mờ nhạt đi, nên dân Pháp không còn có mấy ai quan tâm đến công việc của các dân biểu và cũng chính vì vậy mà trong cuộc bầu cử vừa qua, tỷ lệ cử tri không đi bỏ phiếu rất cao, nhất là những người trẻ. Trả lời RFI Pháp ngữ ngày 20/06, ông Orphelin ghi nhận:  “ Hôm qua (19/06), đã có đến 75% những người dưới 45 tuổi không đi bầu. Tôi nghĩ chúng ta phải giải quyết vấn đề đó. Giới trẻ họ đòi hỏi gì? Tôi và ê kíp của tôi đã hỏi ý kiến của 500 bạn trẻ tại đơn vị bầu cử của tôi. Họ muốn được giảng dạy về chính trị ở trường trung học. Khi một bạn trẻ 19 tuổi nói với chúng ta: “ Tôi đã không đi bỏ phiếu bởi vì tôi không được giải thích rõ cánh tả và cánh hữu khác biệt với nhau như thế nào”, thì rõ ràng là có những vướng mắc cần được tháo gỡ. Cần phải nối lại sợi dây liên kết với người dân và phải cho họ thấy là chính trị mang lại những thay đổi trong cuộc sống. Còn hiện giờ có vẻ như người dân không mấy quan tâm đến lịch trình bầu cử. Điều họ muốn là các giới chính trị quan tâm đến họ. Tôi nghĩ là phải làm sao khôi phục lòng tin của công dân vào chính trị, nhất là đối với những người dưới 45 tuổi mà gần 80% đã không đi bầu.”  Chuyển sang Đệ lục Cộng hòa? Kết quả cuộc bầu cử Quốc Hội vừa qua cũng đã khơi dậy cuộc tranh luận về những điều bị xem là hạn chế của nền Đệ ngũ Cộng hòa, một thể chế nửa tổng thống, nửa đại nghị. Nước Pháp nên đoạn tuyệt với nền Đệ ngũ Cộng hòa để chuyển hẳn sang nền Đệ lục Cộng hòa, đó vẫn là chủ trương từ nhiều năm nay của ông Jean-Luc Mélenchon, chủ tịch đảng cực tả Nước Pháp Bất Khuất. Nền Đệ lục Cộng hòa theo quan điểm của ông Mélenchon là nhằm chấm dứt một chế độ mà trong đó tổng thống hành xử như một ông vua và nhằm để cho công dân được tham gia nhiều hơn vào các quyết định chính trị của đất nước. Chủ trương này được một số người ủng hộ, trong đó có ông Leaument, dân biểu liên minh cánh tả NUPES:  “ Tình hình chính trị hiện nay cho thấy cuộc đấu tranh của tôi từ khoảng 10 năm nay cùng với ông Jean-Luc Mélenchon là đúng đắn, vì chúng tôi vẫn chủ trương chuyển nước Pháp sang nền Đệ lục Cộng hòa. Nền Đệ ngũ Cộng hòa nay đã đến lúc gặp bế tắc. Sẽ rất khó mà tiếp tục cầm quyền với một Hạ viện mà trong đó giữa đảng cánh hữu Tập Hợp Dân Tộc với chúng tôi là hai thái cực, giữa đảng Cộng Hòa Tiến Bước với chúng tôi cũng không có gì tương đồng. Đảng cánh hữu Những Người Cộng Hòa thì nói là trên nguyên tắc họ sẽ vẫn ở bên phía đối lập. Tôi không biết là họ giữ được quan điểm này trong bao lâu, bởi vì giữa họ với đảng cầm quyền có rất nhiều điểm tương đồng.  Tôi nghĩ là Pháp đang ở trong một tình hình chính trị rất mới, ít ra là đáng để chúng ta suy nghĩ. Mọi người khám phá lại rằng tổng thống của nền Cộng hòa là một tổng thống gần như không có quyền hành nếu không có một đa số tuyệt đối ở Hạ Viện. Nếu nắm được Hạ Viện, tổng thống giống như một ông vua chuyên quyền, nhưng nếu không có đa số tuyệt đối thì coi tổng thống như bị tê liệt.” Ngoại lệ Pháp ở châu Âu Thật ra, nhiều nước láng giềng của Pháp ở châu Âu đã quá quen với tình trạng mà tổng thống hoặc thủ tướng chỉ nắm một đa số tương đối ở Quốc Hội, nhất là ở Đức, kể từ sau Đệ Nhị Thế Chiến, hầu hết các chính phủ đều là chính phủ liên minh, thậm chí liên minh giữa các đảng có quan điểm rất khác biệt. Các đảng thường bỏ ra từ một đến ba tháng để soạn thảo một “hợp đồng” liên minh cầm quyền, bảo đảm cho chính phủ hoạt động ổn định.  Nước Ý cũng có truyền thống lập chính phủ liên minh, nhưng khác với Đức, đó thường là những liên minh không ổn định, khiến chính trường nước Ý luôn bị xáo trộn. Còn tại Thụy Điển, từ thập niên 1920 thường xuyên có các chính phủ thiểu số, như chính phủ hiện nay của thủ tướng Magdalena Andersson, chỉ nắm 100 ghế trên tổng số 349 ghế ở Quốc Hội. Chính trường nước này vẫn ổn định đó là nhờ văn hóa “thỏa hiệp” đã bám rễ từ lâu trong các chính đảng. Riêng Tây Ban Nha thì chỉ mới “khám phá” chính phủ liên minh kể từ năm 2015, khi hai đảng chủ chốt Nhân dân (cánh hữu) và Xã hội (cánh tả) không còn tiếp tục luân phiên cầm quyền nữa.  Trên nguyên tắc, từ đây đến cuối tuần hoặc đầu tuần tới, thủ tướng Elisabeth Borne phải lập cho xong một chính phủ liên minh có đủ đa số tuyệt đối ở Quốc Hội. Nhưng cho dù thành phần của chính phủ liên minh này như thế nào, Quốc Hội cũng sẽ là một định chế thật sự có vai trò đối trọng, tổng thống Macron sẽ buộc phải thương lượng, mặc cả với các nhóm nghị sĩ trước khi ra những quyết định quan trọng cho đất nước.

Với 20 bị cáo, khoảng 330 luật sư, 2.400 người đứng nguyên đơn và gần 10 tháng thẩm vấn, tranh tụng tại tòa, phiên xử các vụ khủng bố của tổ chức Nhà nước Hồi Giáo ngày 13/11/2015 tại Paris và Saint-Denis, ngoại ô Paris, có thể nói là một phiên tòa lịch sử, có tầm mức chưa từng có. Hơn 6 năm rưỡi sau các vụ khủng bố đã khiến 130 người chết và hàng trăm người bị thương, hôm nay, 29/06/2022, tòa tuyên án các bị cáo. Phiên tòa đã bắt đầu từ ngày 08/09/2021 và kết thúc vào ngày 27/06 vừa qua. Tổng cộng đã có 14 bị cáo ra trước Tòa đại hình đặc biệt tại Paris. Sáu bị cáo khác bị xử khiếm diện, trong đó có 5 người được cho là đã chết. Trong số các bị cáo bị đưa ra xét xử, Salah Abdeslam là người duy nhất trong nhóm khủng bố còn sống sót, đơn giản chỉ là vì anh ta vào giờ chót đã không kích hoạt khối chất nổ đeo trên người trong một quán bar ở quận 18 Paris.  Khi nói lời cuối cùng hôm 27/06, Abdeslam đã thốt lên: “ Tôi không phải là một kẻ sát nhân”. Rồi cũng như những bị cáo khác, Abdeslam đã tỏ lòng ăn năn, hối cải và xin lỗi các nạn nhân. Nhưng Viện công tố chống khủng bố không xem Abdeslam là một người chỉ vì nhẹ dạ mà bị lôi kéo vào hành động tội ác, cho nên họ đã kêu án tù chung thân cấm cố không có khả năng giảm án, tức là ở tù cho đến chết, hình phạt nặng nhất trong luật hình sự của Pháp. Còn 19 bị cáo còn lại ( tính luôn những người bị xử khiếm diện) thì bị kêu án từ 5 năm đến chung thân. Sau khi nghe những lời cuối cùng của các bị cáo, tòa đã đến một doanh trại ở vùng Paris ( mà địa điểm được giữ bí mật để bảo đảm an ninh ) để luận án và tối nay họ sẽ công bố các bản án. Bên cạnh việc thực thi công lý, phiên tòa đã là dịp để các nạn nhân và thân nhân của các nạn nhân khủng bố biết được cụ thể hơn chuyện gì đã xảy ra trong những ngày dẫn đến cơn ác mộng 13/11/2015.  Các cuộc điều tra chỉ giải đáp được rất ít câu hỏi nói trên và các bị cáo trong các cuộc thẩm vấn đã không giúp chúng ta biết thêm nhiều. Trong số các bị cáo, nhiều người nhất quyết không mở miệng, những người khác thì khai báo nay thế này, mai thế khác, thậm chí đưa ra những lời khai trái ngược nhau. Cho nên, trong bản luận tội suốt 3 ngày, từ ngày 08/06, viện công tố chống khủng bố đã tổng hợp những thông tin có được để tái hiện càng chính xác càng tốt chuỗi sự kiện đã làm chấn động nước Pháp. Và đó cũng chỉ là sự thật “tư pháp”, chứ không phải sự thật hoàn toàn. Viện công tố dầu sao đã làm sáng tỏ những mối liên hệ và những điểm chung giữa 33 kẻ khủng bố của nhóm thánh chiến Hồi Giáo đã tấn công Paris hôm 13/11/2015 và sau đó tấn công ở Bruxelles ngày 22/03/2016. Đứng đầu nhóm này là Oussama Atar, được coi là kẻ chủ mưu các vụ tấn công khủng bố và được coi là đã chết.  Nhưng đối với các nạn nhân và thân nhân của 130 người đã bỏ mạng tối 13/11/2015, họ không thể nào quên được cái đêm kinh hoàng ấy, nhất là tại nhà hát Bataclan ở Paris, nơi mà 3 tên khủng bố đã nổ súng tàn sát tổng cộng 90 người. Ra tòa làm chứng ngay từ những ngày đầu của phiên xử, một nhà điều tra của đội cảnh sát hình sự kể lại: sau khi đội đặc nhiệm tấn công vào và tiêu diệt hết những kẻ khủng bố, ông đã là người đầu tiên đi vào nhà hát Bataclan. Tuy đã quá quen với cảnh chết chóc, viên sĩ quan cảnh sát này đã sững sờ trước cảnh tượng những thi thể nằm chồng chất lên nhau, như ở một nơi đang có chiến tranh, như ở một vừa có chiếc máy bay chở cả trăm người rơi xuống. Những người bị thương thì kêu la, gào thét đau đớn, thảm thiết. Và cùng lúc đó là tiếng chuông reng liên tục của rất nhiều điện thoại di động, chắc chắn là do những người thân của các khán giả đã chết đang sốt ruột gọi đến sau khi nghe tin nhà hát bị khủng bố tấn công.  Đến dự phiên xử các vụ khủng bố 13/11/2015, nhiều nạn nhân  và thân nhân của các nạn nhân đã phải sống lại những giây phút hãi hùng đó, một thử thách đối với họ. Nhưng đây là một thử thách cần thiết, theo lời ông Philippe Duperron, có con trai bị chết ở nhà hát Bataclan, chủ tịch hội 13Onze15, khi trả lời RFI Pháp ngữ ngày 26/05:  “ Đây là một thử thách rất dài, một thử thách rất cần thiết, một thử thách mà chúng tôi đã chuẩn bị để đối đầu. Dĩ nhiên là chúng tôi rất nóng lòng muốn phiên tòa kết thúc với những bản án mà chúng tôi mong đợi. Một lần nữa, đó thử thách cần thiết mà toàn bộ chúng tôi đều đã chờ đợi, sau 5 năm dài điều tra, một thời gian dài rất cần thiết do tầm mức của thảm họa mà chúng tôi đã gặp phải.    Trong năm tuần của tháng 10, chúng ta đã nghe bày tỏ những nỗi đau vẫn còn sâu đậm nơi những người đã bị mất con, mất bố, mẹ, mất người thân, như trường hợp của chúng tôi, cũng như của những người đã sống sót. Rất nhiều người đã không hề nghĩ là có ngày họ sẽ ra tòa làm chứng, vì cho rằng làm như thế cũng chẳng giúp ích được gì. Nhưng nay họ ý thức được rằng họ phải làm chứng cho chính bản thân họ, cho những người thân của họ, họ phải làm chứng để sau này, khi đã kết thúc phiên tòa, không lấy làm tiếc là đã không làm chứng để tưởng nhớ đến những người thân mà họ đã mất. Những lời chứng của họ được bổ sung bằng có lời chứng của những nạn nhân khác, bằng những lời khai của các bị cáo trong các phiên thẩm vấn, mà qua đó người ta hiểu rõ hơn về con người của những bị cáo đó. Đúng là xét thuần túy về nguyên tắc, một phiên tòa không có tác dụng chữa trị, ngành tư pháp chỉ nghe kể các sự việc, xem xét các hình ảnh của hiện trường tội ác và rồi ra các bản án. Nhưng trong một phiên xử ở tòa đại hình, vị trí của các nạn nhân được thừa nhận, các nguyên đơn bị được mời đến để bày tỏ những nỗi đau của họ. Phiên tòa xử các vụ khủng bố ngày 13/11/2015 dành một vị trí rất lớn cho các nạn nhân, bởi vì có rất nhiều nạn nhân. Cho nên, một phần nào đó, phiên tòa đã có tác dụng chữa trị, giống như một sự thanh tẩy. Chúng ta đã thấy là có rất nhiều người đã bày tỏ nỗi đau của họ trong suốt nhiều tiếng đồng hồ. Có cảm tưởng là họ đã nói với chính họ, chứ không phải là nói với tòa.” Sau gần 10 tháng xét xử, tối nay, tòa đại hình Paris sẽ công bố các bản đối với 20 bị cáo. Dù 14 bị cáo có mặt tại tòa đã tỏ lòng ăn năn hối cải, nhưng chắc là tòa sẽ tuyên những bản án nghiêm khắc để làm gương. Còn về phần các nạn nhân sống sót và thân nhân những người đã bỏ mạng, liệu họ có thể tha thứ cho những kẻ đó? Ông Philippe Duperron, chủ tịch hội 13Onze15, nêu ý kiến của ông :   “ Theo quan điểm của tôi, muốn tha thứ trước hết phải có sự ăn năn, hối cải. Abdeslam và có thể là những bị cáo khác đã đi một đoạn trên con đường ăn năn, hối cải này, nhưng họ đã không đi hết con đường đó. Bởi vì họ đã không thẳng thừng lên án các vụ tấn công khủng bố đó, đã không lên án vụ tàn sát mà anh ta có liên can. Cho nên, không thể có tha thứ, nếu những bị cáo không tỏ thái độ hối cải một cách chân thành, một cách toàn diện. Riêng bản thân tôi thì không thể tha thứ cho họ, cho dù tôi không thật sự căm thù họ.” Không chỉ thực thi công lý cho các nạn nhân khủng bố, nước Pháp còn rất quan tâm đến việc góp phần xoa dịu nỗi đau cho các nạn nhân, qua việc đền bù thiệt hại cho họ trong khuôn khổ một đạo luật duy nhất trên thế giới. Nhà báo Mathieu Delahousse đã dành hẳn một cuốn sách để nói về đề tài này. Trả lời RFI Pháp ngữ ngày 26/06, ông cho biết: “ Cũng như nhiều nhà báo tư pháp khác, tôi đã theo dõi gần như toàn bộ các phiên xử về khủng bố từ nhiều năm qua, nhất là phiên xử về các vụ tấn công khủng bố ngày 13/11/2015. Phiên xử này thu hút rất nhiều sự quan tâm, huy động rất nhiều năng lượng và đặt ra nhiều câu hỏi. Khi gặp những nạn nhân trong khuôn khổ các cuộc điều tra, các cuộc tiếp xúc của tôi, đã có rất nhiều điều được nói, nhưng có thể tóm tắt là, trong quá trình xem xét bồi thường, các nạn nhân có cảm tưởng là những công ty bảo hiểm xem vụ việc giống như là chuyện hư ống nước gây ngập nhà, họ cảm thấy rất đau đớn. Có một sự không thông hiểu giữa một bên là một cơ chế bồi thường rất tốt và bên kia là đòi hỏi thực thi công lý vẫn chưa được đáp ứng hoàn toàn cho các nạn nhân.” Theo nhà báo Delahousse, tuy đã có một cơ chế đền bù rất tốt, nhưng để cho việc đền bù thật sự xứng đáng với nỗi đau của các nạn nhân, Pháp còn lập ra hẳn một thẩm phán chuyên trách việc này: “ Cơ chế này được thiết lập cách đây không lâu, vào năm 2009. Trên thực tế, việc bồi thường cho các nạn nhân khủng bố đã bắt đầu từ năm 1986, dưới sự thúc đẩy của một nhân vật nổi tiếng vừa qua đời gần đây, đó là bà Françoise Rudetzki ( nạn nhân khủng bố và là người sáng lập hội SOS Attentats ). Cơ chế bồi thường cho các nạn nhân khủng bố nay được quy định rất chặt chẽ, với những thủ tục hành chính rạch ròi, nhưng vẫn là trong khuôn khổ của luật bảo hiểm. Nói chung, cơ chế đó quá mang tính hành chính, rất hiệu quả, nhưng thường là thiếu tính nhân văn, không thật sự thấu hiểu tâm trạng của các nạn nhân. Sau các vụ khủng bố ngày 13/11, ngành tư pháp đã quyết định lập ra một thẩm phán riêng, coi như là đại diện cho nhân dân Pháp đứng ra xem xét việc bồi thường cho các nạn nhân khủng bố. Đây là một công việc rất phức tạp, vì không chỉ bồi thường thiệt hại về vật chất, về thể xác, mà còn bồi thường thiệt hại riêng biệt cho các nạn nhân khủng bố, bởi vì mỗi người có hoàn cảnh riêng và chúng ta phải hiểu được những điều thầm kín của từng người.”