ប្រវត្តិសាស្រ្តពិភពលោក

Verfügbare Folgen

5 von 24

តើមនុស្សអាចទៅរស់នៅលើភពអង្គារបានដែរឬទេ?
មានអ្នកខ្លះគិតថា មនុស្សយើងគួរស្វែងរកភពថ្មី ដើម្បីធ្វើជាជម្រកបន្ថែមពីលើផែនដី ចៀសវាងរស់នៅកន្លែងតែមួយ នាំឲ្យពូជមនុស្សត្រូវប្រឈមនឹងការស្លាប់ផុតពូជ ដោយហេតុការណ៍ដែលយើងមិនអាចទប់ទល់បាន ដូចជា ការបុកទង្គិចជាមួយអាចម៍ផ្កាយជាដើម។ នៅក្នុងបច្ចេកវិទ្យាដែលយើងមានបច្ចុប្បន្ន គេសំឡឹងឃើញមានតែភពអង្គារមួយប៉ុណ្ណោះ ដែលអាចមានអំណោយផលជាងគេ ហើយអ្នកខ្លះថែមទាំងមានគម្រោងបញ្ជូនមនុស្សទៅរស់នៅលើនោះថែមទៀត។ ក៏ប៉ុន្តែ សួរថា តើភពអង្គារនេះពិតជាមានលក្ខខណ្ឌអំណោយផល ដែលអាចឲ្យមនុស្សយើងទៅរស់នៅបានមែនឬក៏យ៉ាងណា? នៅក្នុងបច្ចេកវិទ្យាដែលមនុស្សយើងមានសព្វថ្ងៃនេះ បើចង់ធ្វើដំណើរចេញពីប្រព័ន្ធព្រះអាទិត្យទៅប្រព័ន្ធផ្កាយផ្សេង វាគឺជារឿងស្មុគស្មាញខ្លាំង ដែលពិបាកនឹងអាចទៅរួច។ ដូច្នេះ លទ្ធភាពបច្ចុប្បន្ន គឺមានត្រឹមតែនៅក្នុងប្រព័ន្ធព្រះអាទិត្យនេះប៉ុណ្ណោះ។ បើគិតតែក្នុងប្រព័ន្ធព្រះអាទិត្យរបស់យើងនេះ យើងឃើញថា ភពអង្គារ គឺអាចរាប់ថាជាភពដែលមានលក្ខខណ្ឌអំណោយផលជាងគេ សម្រាប់ធ្វើជាទីជម្រកទីពីររបស់មនុស្សយើង។ ក៏ប៉ុន្តែ សួរថា តើមនុស្សយើងពិតជាអាចរស់នៅលើភពអង្គារបានមែនឬក៏យ៉ាងណា? លក្ខខណ្ឌអាចមានអំណោយផល បើធៀបនឹងភពផ្សេងទៀត ក៏ប៉ុន្តែ បើធៀបនឹងលក្ខខណ្ឌនៃជីវិត ដែលយើងមានលើភពផែនដីរបស់យើងនេះវិញ វាគឺជារឿងផ្សេង។ ភពអង្គារគឺជាភពហួតហែង គ្មានទឹករាវនៅលើដី ដែលអាចឲ្យមនុស្សយកមកប្រើប្រាស់បាននោះទេ ចំណែកស្រទាប់បរិយាកាសវិញមានយ៉ាងស្តើងបំផុត គឺមានត្រឹមតែប្រមាណជា ១% ប៉ុណ្ណោះនៃស្រទាប់បរិយាកាសផែនដី។ ស្រទាប់បរិយាកាសស្តើង បូករួមជាមួយនឹងកម្លាំងទំនាញក៏ខ្សោយ (ត្រឹមប្រហែល ៤០% នៃកម្លាំងទំនាញផែនដី) សម្ពាធបរិយាកាសនៅលើដីភពអង្គារក៏មានកម្រិតយ៉ាងសែនទាបផងដែរ គឺទាបជាងសម្ពាធនៅលើភពផែនដីរហូតដល់ទៅ ១០០ដងឯណោះ។ លើសពីនេះទៅទៀត បរិយាកាសនៅលើភពអង្គារនេះទៀតសោត មិនមានអុកស៊ីសែនឲ្យយើងដកដង្ហើមបាននោះដែរ ដោយនៅក្នុងខ្យល់លើភពអង្គារ មានរហូតដល់ទៅ ៩៥% គឺជាឧស្ម័នកាបូនិក។ និយាយពីសីតុណ្ហភាពវិញ ភពអង្គារមានសីតុណ្ហភាពត្រជាក់ខ្លាំង បើធៀបនឹងភពផែនដីរបស់យើង ដោយសីតុណ្ហភាពខ្ពស់បំផុតអាចមានត្រឹម ២០អង្សា ចំណែកត្រជាក់បំផុត អាចចុះរហូតដល់ទៅ -១២០អង្សាឯណោះ ហើយបើគិតជាសីតុណ្ហភាពមធ្យម គឺក្នុងរង្វង់ -៦០អង្សា (សីតុណ្ហភាពមធ្យមលើភពផែនដីរបស់យើង គឺ ១៥អង្សា)។ ម្យ៉ាងទៀត ការប្រែប្រួលនៃសីតុណ្ហភាព រវាងពេលថ្ងៃ និងពេលយប់ នៅលើភពអង្គារ ក៏មានគម្លាតគ្នាយ៉ាងដាច់ឆ្ងាយផងដែរ ដោយនៅក្នុងអំឡុងរដូវក្តៅ នៅតំបន់អេក្វាទ័រលើភពងអង្គារ សីតុណ្ហភាពពេលថ្ងៃអាចឡើងដល់ ២០អង្សា ចំណែកពេលយប់អាចចុះត្រជាក់រហូតដល់ទៅ -៧០អង្សា។ ការគំរាមកំហែងដ៏ធំមួយទៀត នៅលើភពអង្គារ គឺវិទ្យុសកម្មមកពីព្រះអាទិត្យ ពីព្រោះថា ភពអង្គារ ក្រៅពីមានស្រទាប់បរិយាកាសស្តើង គឺគ្មានខែលម៉ាញេទិកជាខែលការពារ ដូចជានៅលើភពផែនដីរបស់យើងនោះទេ។ វិទ្យុសកម្មពីព្រះអាទិត្យនេះ អាចបង្កនូវផលប៉ពាល់ទាំងចំពោះឧបករណ៍ប្រើប្រាស់ ជាពិសេស ប្រព័ន្ធអេឡិចត្រូនិច ហើយជាពិសេស គឺបង្កនូវផលប៉ះពាល់ទៅដល់ជីវិត ទាំងអាយុជីវិតរបស់មនុស្ស និងទាំងជីវិតសត្វ រុក្ខជាតិ ដែលជាធនធានចាំបាច់ សម្រាប់ការរស់នៅរបស់មនុស្សយើង។ ដូច្នេះ ជារួមមកវិញ មនុស្សមិនអាចរស់លើភពអង្គារបាន ដូចជានៅលើភពផែនដីរបស់យើងនោះទេ។ អាចរស់នៅបានទាល់តែមានការរៀបចំរចនាសម្ព័ន្ធពិសេស៖ មានទីជម្រក ដែលអាចការពារវិទ្យុសកម្មពីព្រះអាទិត្យពីខាងក្រៅ ចំណែកនៅខាងក្នុងត្រូវមានប្រព័ន្ធផ្គត់ផ្គង់អុកស៊ីសែន និងប្រព័ន្ធរក្សាសម្ពាធឲ្យស្មើនឹងកម្រិតសម្ពាធធម្មតាលើផែនដី៕
6/28/2022
8:49
ហេតុអ្វីបានជាភពអង្គារក្លាយជាភពស្ងួតហួតហែង?
ទិន្នន័យជាច្រើនបង្ហាញថា ភពអង្គារធ្លាប់ជាភពដែលមានទឹក ក្នុងបរិមាណដ៏ច្រើន ដែលបង្កើតជាបឹង ទន្លេ សមុទ្រ... ហើយទឹកលើផ្ទៃដីភពអង្គារនេះ ធ្លាប់មានក្នុងរយៈពេលយូររហូតដល់ទៅរាប់ពាន់លានឆ្នាំឯណោះ។ តើមូលហេតុអ្វីបានជាភពអង្គារលែងមានទឹក ហើយក្លាយជាភពស្ងួតហួតហែងបច្ចុប្បន្ននេះ? គិតមកទល់នឹងពេលបច្ចុប្បន្ននេះ ថ្វីដ្បិតតែគេនៅមិនទាន់មានភស្តុតាងជាក់លាក់ បញ្ជាក់អំពីវត្តមាននៃជីវិត ឬលក្ខខណ្ឌអំណោយផលដល់ជីវិតនៅលើភពអង្គារ ក៏ប៉ុន្តែ ទិន្នន័យដែលគេប្រមូលបាន អាចបញ្ជាក់យ៉ាងច្បាស់ថា នៅលើផ្ទៃដីភពអង្គារធ្លាប់មានទឹករាវ ក្នុងបរិមាណដ៏ច្រើន ដែលបង្កើតទៅជាទន្លេ និងសមុទ្រ ហើយការសិក្សាចុងក្រោយបង្អស់កាលពីពេលថ្មីៗនេះក៏បានបង្ហាញផងដែរថា ទឹកនៅលើផ្ទៃដីភពអង្គារនេះមិនមែនមានតែមួយរយៈពេលខ្លីនោះទេ ផ្ទុយទៅវិញ គឺធ្លាប់មានក្នុងរយៈពេលយូរ រហូតដល់ទៅរាប់ពាន់លានឆ្នាំឯណោះ។ សំណួរត្រូវចោទឡើងថា តើទឹកអស់ទាំងនោះត្រូវបាត់ទៅណា? ហេតុអ្វីបានជាភពអង្គារត្រូវវិវឌ្ឍទៅជាភពហួតហែងគ្មានទឹកបែបនេះទៅវិញ? ចម្លើយ គឺចេញមកពីព្រះអាទិត្យ! នៅស្នូលខាងក្នុងព្រះអាទិត្យ កន្លែងដែលជាប្រភពនៃប្រតិកម្មនុយក្លេអ៊ែរ និងជាប្រភពនៃថាមពលព្រះអាទិត្យ សីតុណ្ហភាពមានរហូតដល់ទៅប្រមាណជា ១៥លានអង្សា។ មកដល់ផ្ទៃខាងលើរបស់ព្រះអាទិត្យ សីតុណ្ហភាពមានត្រឹមប្រមាណជា ៦ពាន់អង្សា ក៏ប៉ុន្តែ ចេញផុតពីផ្ទៃព្រះអាទិត្យ ចូលទៅដល់ក្នុងស្រទាប់បរិយាកាសផ្នែកខាងលើវិញ ដែលគេឲ្យឈ្មោះថា « Corona » សីតុណ្ហភាពមានរហូតដល់ទៅជាង ១លានអង្សា បង្កើតទៅជាខ្យល់ព្រះអាទិត្យ (ឬ Solarwind) ដែលពេលខ្លះមានល្បឿនរហូតដល់ទៅប្រមាណជា ៨០០គីឡូម៉ែត្រក្នុងមួយវិនាទី សាយភាយចេញពីព្រះអាទិត្យ សំដៅទៅប៉ែកខាងក្រៅប្រព័ន្ធព្រះអាទិត្យ ដោយត្រូវឆ្លងកាត់តាមគន្លងរបស់ភព។ ខុសពីភពផែនដី ដែលមានដែនម៉ាញេទិកជាខែលការពារ ភពអង្គារបានបាត់បង់ដែនម៉ាញេទិក តាំងពីរាប់ពាន់លានឆ្នាំមុនមកម៉្លេះ ហើយនៅពេលដែលលែងមានដែនម៉ាញេទិកជាខែលការពារ ស្រទាប់បរិយាកាស រួមទាំងម៉ូលេគុលទឹកនៅលើភពអង្គារក៏ត្រូវបាត់បង់បន្តិចម្តងៗ ដោយត្រូវរងនូវកម្លាំងខ្យល់ព្រះអាទិត្យ។ បន្ថែមពីលើនេះទៅទៀត ការបាត់បង់ស្រទាប់បរិយាកាស ត្រូវធ្វើឲ្យសីតុណ្ហភាព និងសម្ពាធនៅលើដីភពអង្គារក៏ត្រូវធ្លាក់ចុះខ្លាំងផងដែរ ដែលជាហេតុធ្វើឲ្យទឹកមិនអាចស្ថិតនៅជាសភាពរាវនៅលើដីបាន ដោយមួយផ្នែកត្រូវក្លាយជាចំហាយទឹក ភាយចេញទៅក្នុងបរិយាកាស បន្ទាប់មកត្រូវខ្យល់ព្រះអាទិត្យបក់នាំចេញទៅក្នុងទីអវកាស ចំណែកមួយផ្នែកទៀតត្រូវក្លាយជាទឹកកក ឬត្រូវរលាយចូលជាមួយរ៉ែក្រោមដី។ ហេតុដូច្នេះហើយបានជា ភពអង្គារត្រូវក្លាយជាភពដែលមានស្រទាប់បរិយាកាសយ៉ាងស្តើង គឺស្តើងជាងបរិយាកាសផែនដីរហូតដល់ទៅប្រមាណជា ១០០ដង ចំណែកនៅលើដីភពអង្គារវិញ ក៏លែងមានទឹក បន្សល់ទុកនូវផ្ទៃដីស្ងួតហែងរហូតមកទល់នឹងពេលបច្ចុប្បន្ន៕
6/28/2022
7:34
បេសកកម្មអារតេមីសទី៣ (Artemis-III) ដែលនឹងបញ្ជូនអវកាសយានិកទៅចុះចតលើដីព្រះចន្ទ
បន្ទាប់ពីបេសកកម្មទី១ ដែលបញ្ជូនតែយានទទេ និងបេសកកម្មទី២ ដែលមានដឹកអវកាសយានិកប៉ុន្តែត្រឹមហោះកាត់មួយជុំព្រះចន្ទ បេសកកម្មទី៣វិញ គឺជាចំណុចរបត់ដ៏ចម្បងមួយ នៃគម្រោងអារតេមីស គឺការបញ្ជូនអវកាសយានិកឲ្យទៅចុះចតដោយផ្ទាល់លើដីព្រះចន្ទ ដើម្បីបើកផ្លូវឆ្ពោះទៅការបង្កើតមូលដ្ឋានអចិន្ត្រៃយ៍ ទុកប្រើសម្រាប់ការធ្វើដំណើរទៅកាន់ភពអង្គារ។ បេសកកម្មអារតេមីសទី៣ (Artemis-3) គឺជាបេសកកម្មដំបូង នៅក្នុងគម្រោងអារតេមីស ដែលណាសានឹងបញ្ជូនអវកាសយានិកឲ្យទៅចុះចតលើដីព្រះចន្ទ ហើយជាលើកទីមួយ រាប់ចាប់តាំងពីគម្រោងអាប៉ូឡូ ត្រូវបានបិទបញ្ចប់ កាលពីឆ្នាំ១៩៧២កន្លងទៅ។ នៅក្នុងបេសកកម្មអារតេមីសទី៣នេះ ក៏ស្រដៀងគ្នានឹងបេសកកម្មទី២ដែរ អវកាសយានិកត្រូវធ្វើដំណើរពីផែនដីនេះទៅ តាមយាន Orion ហើយបាញ់បង្ហោះដោយប្រើរ៉ុកកែតធុន SLS។ ក្រោយពីធ្វើដំណើរក្នុងគន្លងជុំវិញផែនដី ហើយអវកាសយានិកបានត្រួតពិនិត្យប្រព័ន្ធដំណើរការរបស់យានរួចរាល់ហើយ Orion នឹងបញ្ឆេះម៉ូទ័រ ដើម្បីបង្កើនល្បឿនចេញពីគន្លងផែនដី ធ្វើដំណើរឆ្ពោះទៅកាន់គន្លងព្រះចន្ទ (TLI Burn) ដោយនៅពេលទៅដល់ព្រះចន្ទនោះ Orion ត្រូវបញ្ឆេះម៉ូទ័រសាជាថ្មី ដើម្បីអាចចូលទៅក្នុងគន្លងជុំវិញព្រះចន្ទ ក្នុងគន្លងជាមួយគ្នានឹងស្ថានីយ៍ Gateway។ ក៏ប៉ុន្តែ សម្រាប់បេសកកម្ម Artemis-3 នេះ ទីភ្នាក់ងារណាសាបានសម្រេចថា នឹងមិនពឹងផ្អែកទាំងស្រុងលើ Gateway នោះទេ។ មានន័យថា ប្រសិនបើ Gateway ត្រូវបានសាងសង់ចប់សព្វគ្រប់ ហើយត្រូវបាញ់បង្ហោះយកទៅដាក់ក្នុងគន្លងជុំវិញព្រះចន្ទ អាចមានដំណើរការបាន Orion នឹងធ្វើដំណើរទៅភ្ជាប់ជាមួយ Gateway រួចហើយ ផ្ទេរអវកាសយានិកចេញពី Orion ចូលទៅក្នុង Gateway ហើយបន្ទាប់មកទៀត ចេញពី Gateway ចូលទៅក្នុង Starship ដែលក្រុមហ៊ុន SpaceX ជាអ្នកទទួលបន្ទុកបាញ់បង្ហោះ និងបញ្ជូនទៅកាន់ Gateway នៅក្នុងបេសកកម្មដាច់ដោយឡែកមួយទៀត។ ផ្ទុយទៅវិញ ប្រសិនបើ Gateway នៅមិនទាន់អាចមានដំណើរការពេញលេញនៅឡើយទេនោះ Orion នឹងហោះទៅភ្ជាប់ជាមួយ Starship ដោយផ្ទាល់។ ក្រោយពីបានផ្ទេរអវកាសយានិកចេញពី Orion រួចហើយ Starship នឹងផ្តាច់ខ្លួនចេញ ដើម្បីដឹកអវកាសយានិកទៅចុះចតលើដីព្រះចន្ទ ដោយតាមគម្រោង គឺនឹងត្រូវចុះចតនៅក្បែរតំបន់ប៉ូលខាងត្បូងរបស់ព្រះចន្ទ ជាទីតាំង ដែលគេសង្ស័យថា អាចមានវត្តមានទឹកកកនៅក្រោមដី។ អវកាសយានិក ដែលមានស្រ្តីម្នាក់ផង ជាស្ត្រីទីមួយ ដែលនឹងធ្វើដំណើរទៅជាន់ដីព្រះចន្ទ នៅក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្រ នឹងត្រូវស្ថិតនៅលើព្រះចន្ទនោះ នៅក្នុងរយៈពេលរហូតដល់ទៅជិតមួយសប្តាហ៍ (៦ថ្ងៃ) ក្នុងពេលដែលយាន Orion បន្តស្ថិតនៅក្នុងគន្លងជុំវិញព្រះចន្ទ។ ក្រោយពីបញ្ចប់បេសកកម្មលើដីព្រះចន្ទ អវកាសយានិក ត្រូវហោះចេញពីព្រះចន្ទមកវិញ តាមយាន Starship ដដែល ដើម្បីត្រឡប់ទៅតភ្ជាប់ជាមួយយាន Orion ហើយក្រោយពីផ្ទេរអវកាសយានិកចេញពី Starship យាន Orion ក៏នឹងផ្តាច់ខ្លួន រួចហើយបញ្ឆេះម៉ូទ័ររុញយានឲ្យចេញពីគន្លងព្រះចន្ទ ហើយធ្វើដំណើរវិលត្រឡប់មកកាន់ភពផែនដីវិញ ដោយធ្វើដំណើរទៅតាមគន្លង និងយន្តការដូចគ្នាទាំងស្រុងទៅនឹងបេសកកម្មទាំងពីរលើកមុន គឺ Artemis-1 និង Artemis-2 ពោលគឺ ផ្នែកខាងក្រោយនៃយាន Orion (Service Module) ត្រូវផ្តាច់ខ្លួនចេញ មុនពេលធ្វើដំណើរចូលទៅដល់ក្នុងស្រទាប់បរិយាកាសផែនដី ដោយទុកតែផ្នែកខាងមុខ គឺ ដែលមានដឹកអវកាសយានិក និងមានខែលការពារកម្តៅ ឲ្យធ្វើដំណើរចូលមកក្នុងស្រទាប់បរិយាកាស និងចុះចតលើផ្ទៃទឹកសមុទ្រ៕
6/6/2022
7:42
បេសកកម្មអារតេមីសទី២ (Artemis-II)
បន្ទាប់ពីបេសកកម្មទី១ (Artemis-I) ដែលជាបេសកកម្មគ្មានអវកាសយានិក ទីភ្នាក់ងារណាសាគ្រោងធ្វើបេសកកម្មទី២ (Artemis-II) នៅក្នុងអំឡុងឆ្នាំ២០២៤ ដោយនៅក្នុងដំណាក់កាលទីពីរនេះអារតេមីសនឹងមិនធ្វើដំណើរទៅដោយទទេនោះទេ ដោយនៅក្នុងយាន Orion នឹងមានដឹកអវកាសយានិកចំនួន ៤រូប។ គោលដៅ គឺធ្វើដំណើរទៅហោះកាត់មួយជុំព្រះចន្ទ រួចហើយត្រឡប់មកផែនដីវិញ តែមិនចុះចតលើដីព្រះចន្ទ។ ក្រោយពីហោះចេញពីដី ហើយក្រោយពីប៊ូស្ទ័រទាំងពីរ និង Core Stage នៃកំណាត់ទីមួយត្រូវបានផ្តាច់ចេញហើយ រ៉ុកកែតកំណាត់ទី២ ឬ Upper Stage រួមជាមួយនឹងយាន Orion ត្រូវហោះចូលទៅក្នុងគន្លងតារាវិថីទាប (Low Earth Orbit)។ ក្រោយពីហោះមួយជុំ នៅក្នុង Low Earth Orbit នេះ ដោយត្រូវចំណាយពេលប្រមាណជា ៩០នាទី Upper Stage នឹងបញ្ឆេះម៉ូទ័រសាជាថ្មី ដើម្បីរុញយាន Orion ឲ្យទៅដល់គន្លងតារាវិថីខ្ពស់ (High Earth Orbit) ដោយចុងម្ខាងនៅត្រឹមប្រមាណជាង ៣៧០គីឡូម៉ែត្រ ចំណែកចុងម្ខាងទៀត ចេញរហូតទៅដល់ប្រមាណជាង ១០ម៉ឺនគីឡូម៉ែត្រពីដី (ជិត ១ភាគ៣ នៃចម្ងាយ រវាងផែនដី និងព្រះចន្)ទ។ នៅក្នុងអំឡុងពេលស្ថិតក្នុងគន្លងជុំវិញផែនដីនេះ អវកាសយានិកត្រូវពិនិត្យ និងធ្វើតេស្តបច្ចេកវិទ្យារបស់យាន ដោយផ្តោតសំខាន់ទៅលើប្រតិបត្តិការ ដែលគេឲ្យឈ្មោះជាភាសាអង់គ្លេសថា « Proximity Operation Demonstration » ដើម្បីធ្វើតេស្តសមត្ថភាពយាន ទាក់ទងនឹងការហោះស្កាត់ជួប និងតភ្ជាប់យាន (Rendez-vous and docking) ដែលជាប្រតិបត្តិការចាំបាច់ នៅក្នុងបេសកកម្ម Artemis-III ក៏ដូចជានៅក្នុងបេសកកម្មបន្តបន្ទាប់ផ្សេងទៀត ទៅថ្ងៃអនាគត។ បន្ទាប់ពីបានធ្វើតេស្តប្រតិបត្តិការ Proximity Operation Demonstration នេះរួចហើយ នៅក្នុងអំឡុងពេលដែលយាន Orion ស្ថិតនៅក្នុងគន្លងជុំវិញផែនដីនៅឡើយ អវកាសយានិកត្រូវផ្តោតលើចំណុចទីពីរ ដែលជាចំណុចដ៏សំខាន់ នៅក្នុងបេសកកម្មដែលមានដឹកអវកាសយានិក គឺការពិនិត្យប្រព័ន្ធយាន ដោយផ្តោតលើប្រព័ន្ធទំនាក់ទំនង (Deep Space Communication) ប្រព័ន្ធគោចរណ៍ (Deep Space Navigation) និងប្រព័ន្ធទ្រទ្រង់ជីវិត (Life Support System)។ ក្រោយពីពិនិត្យមើលឃើញថា ប្រព័ន្ធអស់ទាំងនេះមានដំណើរការត្រឹមត្រូវ អាចឲ្យអវកាសយានិកធ្វើដំណើរប្រកបដោយសុវត្ថភាពបានហើយ ទើបគេបញ្ឆេះម៉ូទ័រសាជាថ្មី ដោយលើកនេះ គេត្រូវប្រើម៉ូទ័រ ដែលនៅជាប់នឹង Service Module របស់យាន Orion ដោយផ្ទាល់ ដើម្បីបង្កើនល្បឿនយានឲ្យចូលទៅក្នុងគន្លង ដែលនាំទៅកាន់ព្រះចន្ទ នៅក្នុងយន្តការដែលគេឲ្យឈ្មោះថា Trans-Lunar Injection Burn (TLI)។ ការធ្វើដំណើរពីផែនដីទៅព្រះចន្ទ និងពីព្រះចន្ទត្រឡប់មកផែនដីវិញ ដោយយាន Orion នេះ នឹងត្រូវទៅតាមគន្លងមានរាងជាលេខ ៨ ហើយដែលគេហៅជាភាសាអង់គ្លេសថា « Free-Return Trajectory » មានន័យថា ជាគន្លង ដែលអាចនាំយានឲ្យធ្វើដំណើរពីផែនដី ទៅព្រះចន្ទ និងពីព្រះចន្ទត្រឡប់មកកាន់ផែនដីវិញបាន បើទោះជាមិនមានកម្លាំងម៉ូទ័របន្ថែម ដោយប្រើជំនួយពីកម្លាំងទំនាញរបស់ផែនដី និងកម្លាំងទំនាញរបស់ព្រះចន្ទ។ តាមរយៈគន្លងនេះ ក្រោយពីបានបញ្ឆេះម៉ូទ័រជាលើកចុងក្រោយ នៅក្នុងយន្តការ Trans-Lunar Injection Burn យាន Orion នឹងបណ្តែតខ្លួន សំដៅទៅហោះកាត់ពីមុខព្រះចន្ទ (ឬពីឆ្វេងព្រះចន្ទបើមើលពីផែនដី) រួចហើយកម្លាំងទំនាញរបស់ព្រះចន្ទនឹងទាញយានឲ្យហោះវាងពីក្រោយ សំដៅទៅខាងស្តាំវិញ មុននឹងហោះសំដៅត្រឡប់មកកាន់ផែនដី ដោយមិនទាមទារឲ្យមានការបញ្ឆេះម៉ូទ័រសាជាថ្មី លើកលែងតែករណីចាំបាច់ ដើម្បីកែតម្រូវគន្លងយាន ឲ្យហោះសំដៅមកកាន់ស្រទាប់បរិយាកាសផែនដី ក្នុងរង្វាស់មុំជាក់លាក់ណាមួយ។ ដំណើរត្រឡប់ពីព្រះចន្ទ មកកាន់ផែនដីវិញនេះ នឹងត្រូវធ្វើ នៅក្នុងយន្តការប្រហាក់ប្រហែលគ្នា ទៅនឹងបេសកកម្ម Artemis-I ដែរ៕
5/22/2022
7:31
បេសកកម្មអារតេមីសទី១ (Artemis-I) ទៅកាន់ព្រះចន្ទ
Artemis-I គឺជាបេសកកម្មទី១ នៃគម្រោងអារតេមីសរបស់ណាសា ដើម្បីបញ្ជូនមនុស្សទៅកាន់ព្រះចន្ទ ក្នុងគោលដៅបោះទីតាំងអចិន្រ្តៃយ៍ និងដើម្បីធ្វើជាមូលដ្ឋាន សម្រាប់បេសកកម្មបញ្ជូនមនុស្សទៅកាន់ភពអង្គារ។ នៅក្នុងបេសកកម្មទី១នេះ នឹងមិនមានដឹកអវកាសយានិកនោះទេ ដោយមានតែតួយានទទេតែប៉ុណ្ណោះ ដើម្បីជាការសាកល្បងបច្ចេកវិទ្យារ៉ុកកែត និងយានអវកាសថ្មី មុននឹងឈានទៅដឹកអវកាសយានិក។ បេសកកម្ម Artemis-1 ត្រូវបាញ់បង្ហោះ ដោយប្រើរ៉ុកកែត SLS ដោយបាញ់បង្ហោះចេញពី Launch Pad 39B (Cape Canaveral, Florida) ដែលជាទីតាំងប្រវត្តិសាស្រ្តមួយ ដែលគេធ្លាប់ប្រើ ដើម្បីបាញ់បង្ហោះយានទៅកាន់ព្រះចន្ទ កាលពីក្នុងគម្រោងអាប៉ូឡូ។ ជិតដល់ពេលបាញ់បង្ហោះ អ៊ីដ្រូសែន និងអុកស៊ីសែន ត្រូវគេបង្ហូរចូលទៅបំពេញធុងឥន្ធនៈ ហើយបន្ទាប់មកទៀត ការរាប់ថយក្រោយ (Countdown) ត្រូវចាប់ផ្តើមនៅ ១៥វិនាទីមុន ឬ T-15seconds។ ការបញ្ឆេះម៉ូទ័រត្រូវចាប់ផ្តើមពីម៉ូទ័រទាំង ៤ របស់ Core Stage ហើយបន្ទាប់មកទៀត ទើបម៉ូទ័ររបស់ប៊ូស្ទ័រត្រូវចាប់ផ្តើម បង្កើតជាកម្លាំងដំណោលសរុបរហូតដល់ទៅជិត ៤ម៉ឺនគីឡូញូតុន រុញតួរ៉ុកកែត ដែលមានទម្ងន់សរុបជិត ៣ពាន់តោន ឲ្យហោះចេញពីទីតាំងបាញ់បង្ហោះ។ ៩០វិនាទីក្រោយបាញ់បង្ហោះ រ៉ុកកែតបង្កើនល្បឿនរហូតដល់កម្រិតមួយ ដែលសម្ពាធ ដោយកម្លាំងកកិតដោយស្រទាប់បរិយាកាស ទៅលើតួរ៉ុកកែត ត្រូវកើនឡើងដល់កម្រិតអតិបរមា ដែលគេហៅជាភាសាអង់គ្លេសថា Maximum Dynamic Pressure (Max Q)។ ប្រមាណជា ២នាទី ក្រោយបាញ់បង្ហោះ រ៉ុកកែតធ្វើដំណើរទៅដល់រយៈកម្ពស់ប្រមាណជា ៤៥គីឡូម៉ែត្រពីដី ប៊ូស្ទ័រទាំងពីរប្រើអស់ឥន្ធនៈ ហើយក៏ត្រូវផ្តាច់ខ្លួនចេញ ដោយទុកតែ Core Stage ជាមួយនឹងម៉ូទ័រ RS-25 ទាំង ៤គ្រឿង ជាអ្នកបន្តដំណើរទៅមុខ ឆ្ពោះទៅកាន់គន្លងតារាវិថីជុំវិញផែនដី។ ក្រោយពីរ៉ុកកែតធ្វើដំណើរចេញផុតពីស្រទាប់បរិយាកាស សម្បកដែកដែលស្រោបពីខាងក្រៅ ដើម្បីការពារយាន Orion ពីភាពកកិតនឹងស្រទាប់បរិយាកាស ក៏ត្រូវផ្តាច់ចេញ ហើយប្រមាណជា ៤០វិនាទីក្រោយមកទៀត ប្រព័ន្ធសុវត្ថិភាព (Launch Abort System) ដែលលែងចាំបាច់ទៀតហើយនោះក៏ត្រូវផ្តាច់ចេញពីតួយានផងដែរ។ ប្រមាណជា ៨នាទីក្រោយបាញ់បង្ហោះ នៅពេលដែលរ៉ុកកែតធ្វើដំណើរទៅដល់រយៈកម្ពស់ប្រមាណជាជាតិ ១៦០គីឡូម៉ែត្រពីដី ហើយរ៉ុកកែតក៏បង្កើនល្បឿនដល់កម្រិតមួយ ដែលគេចង់បានហើយនោះ ម៉ូទ័រទាំង ៤គ្រឿងត្រូវគេពន្លត់ (Main Engine Cut-off) ហើយ Core Stage ក៏ត្រូវគេផ្តាច់ចេញ ដោយទុកតែ Upper Stage ឲ្យនៅភ្ជាប់ជាមួយនឹងយាន Orion។ ក្រោយពីផ្តាច់ចេញពី Core Stage ផ្ទាំងសូឡា ចំនួន ៤ ដែលនៅជាប់នឹងយាន Orion ក៏ត្រូវគេពន្លាតចេញ ដើម្បីអាចចាប់ផ្តើមផលិតថាមពលអគ្គិសនីដោយខ្លួនឯង ហើយបន្ទាប់មកទៀត ម៉ូទ័ររបស់កំណាត់ទី២ ក៏ត្រូវគេចាប់ផ្តើមបញ្ឆេះ ក្នុងយន្តការមួយ ដែលគេហៅជាភាសាអង់គ្លេសថា Perigee Raise Maneuver ដើម្បីរុញយានឲ្យចូលទៅក្នុងគន្លងតារាវិថី ក្នុងរយៈកម្ពស់ ចន្លោះពីប្រមាណជា ៥០០គីឡូម៉ែត្រ ទៅ ១៨០០គីឡូម៉ែត្រពីដី (គន្លងតារាវិថីទាប ឬ Low Earth Orbit)។ ប្រមាណជាជាង ១ម៉ោង ក្រោយបាញ់បង្ហោះ និងក្រោយពីធ្វើដំណើរបានមួយជុំផែនដី Upper Stage ត្រូវបញ្ឆេះម៉ូទ័រសាជាថ្មីម្តងទៀត នៅក្នុងយន្តការដែលគេឲ្យឈ្មោះថា Trans-Lunar Injection Burn (TLI) ដើម្បីរុញយាន Orion ឲ្យចេញពីគន្លងតារាវិថីជុំវិញផែនដី ហើយធ្វើដំណើរសំដៅទៅកាន់គន្លងរបស់ព្រះចន្ទ។ នៅពេលទៅដល់ចម្ងាយប្រមាណជា ១០០គីឡូម៉ែត្រពីព្រះចន្ទ យាន Orion ត្រូវប្រើម៉ូទ័រ ដែលនៅជាប់នឹង Service Module ដើម្បីបន្ថយល្បឿន ហើយចូលទៅក្នុងគន្លងជុំវិញព្រះចន្ទ។ ក្រោយពីធ្វើដំណើរជុំវិញព្រះចន្ទរួចហើយ Orion នឹងបញ្ឆេះម៉ូទ័រសាជាថ្មីម្តងទៀត ដើម្បីបង្កើនល្បឿនឲ្យចេញផុតពីគន្លងជុំវិញព្រះចន្ទ ហើយធ្វើដំណើរសំដៅត្រឡប់មកកាន់ភពផែនដីវិញ ដោយធ្វើដំណើរទៅតាមគន្លងមួយ ដែលនឹងត្រូវនាំ Orion ឲ្យហោះសំដៅចូលរហូតទៅដល់ស្រទាប់បរិយាកាសផែនដី។ នៅពេលដែលយាន Orion ធ្វើដំណើរមកដល់ក្នុងចម្ងាយប្រមាណជា ៥ពាន់គីឡូម៉ែត្រពីដី Service Module ដែលគេលែងត្រូវការទៀតហើយនោះ នឹងត្រូវផ្តាច់ខ្លួនចេញ ដោយទុកតែ Crew Module ឲ្យហោះសំដៅមកកាន់ស្រទាប់បរិយាកាសផែនដី ហើយមុនពេលមកដល់ស្រទាប់បរិយាកាស Crew Module (ដែលមានរាងជាសាជី) ត្រូវបង្វិលត្រឡប់ខ្លួន ដើម្បីធ្វើយ៉ាងណាឲ្យផ្នែកដែលមានខែលការពារកម្តៅស្ថិតនៅខាងមុខ ដើម្បីការពារតួយានពីភាពកកិតនឹងស្រទាប់បរិយាកាស។ ដំណើរចូលមកកាន់ស្រទាប់បរិយាកាសផែនដី ដែលគេហៅជាភាសាអង់គ្លេសថា « Reentry » ចាប់ផ្តើមនៅរយៈកម្ពស់ប្រមាណជា ១២០គីឡូម៉ែត្រពីដី ដោយនៅពេលនោះ Orion ធ្វើដំណើរក្នុងល្បឿនរហូតដល់ទៅប្រមាណជា ១១គីឡូម៉ែត្រក្នុងមួយវិនាទី មុននឹងបន្ថយល្បឿនបន្តិចម្តងៗ ដោយសារភាពកកិតនឹងស្រទាប់បរិយាកាស ហើយនៅពេលដែល Orion ធ្វើដំណើរចូលមកដល់រយៈកម្ពស់ប្រមាណជា ៧ពាន់ម៉ែត្រពីដី ឆ័ត្រយោងតូចចំនួនពីរត្រូវបើកចេញ ដើម្បីឲ្យយានបន្ថយល្បឿនបានកាន់តែយឺត មុននឹងអាចបើកឆ័ត្រយោងធំៗទាំង ៣ ឲ្យ Orion ធ្លាក់ចុះសន្សឹមៗ ទៅលើទឹកសមុទ្រ៕
5/21/2022
8:06