ទស្សនៈព្រឹត្តិការណ៍ពិភពលោក

Verfügbare Folgen

von

ទស្សនៈព្រឹត្តិការណ៍ពិភពលោក - គ្រាប់រ៉ូកែតបាញ់ចេញពីតំបន់ហ្គាហ្សាដែនដីប៉ាឡេស្ទីនកំពុងក្លាយជាប្រធានបទនៃយុទ្ធនាការឃោសនាបោះឆ្នោតសភាអ៊ីស្រាអែល?

នៅយប់ថ្ងៃអាទិត្យឆ្លងចូលថ្ងៃចន្ទ ទី២៥ មីនា គ្រាប់រ៉ូកែតមួយគ្រាប់បាញ់ចេញពីតំបន់ហ្គាហ្សាក្នុងដែនដីប៉ាឡេស្ទីនបានធ្លាក់លើដែនដីអ៊ីស្រាអែលដោយកម្ទេចផ្ទះមួយរបស់ប្រជាជនអ៊ីស្រាអែល។ សំណាងល្អ គ្រាប់រ៉ូកែតនោះមិនបានសម្លាប់ជីវិតមនុស្សទេ តែបានធ្វើឲ្យរបួសធ្ងន់ ស្រាលចំនួន ៧នាក់។ ព្រឹត្តិការណ៍មួយនេះបានកើតឡើង ក្នុងពេលដែលនាយករដ្ឋមន្រ្តីអ៊ីស្រាអែលលោកនេតាន់យ៉ាហ៊ូកំពុងបំពេញទស្សនកិច្ចនៅអាមេរិក។ ពីទីក្រុងវ៉ាស៊ីនតោន លោកនេតាន់យ៉ាហ៊ូបានប្រកាសបន្ថយពេលទស្សនកិច្ច និងសន្យាចាត់វិធានការចាស់ដៃប្រឆាំងនឹងក្រុមដែលបានបាញ់គ្រាប់រ៉ូកែត។ អ្វីទៅជាជម្រើសរបស់លោកនេតាន់យ៉ាហ៊ូនៅចំពោះមុខការបាញ់ផ្លោងគ្រាប់រ៉ូកែតជាថ្មីពីតំបន់ហ្គាហ្សា ពិសេសនៅ ២សប្តាហ៍មុនការបោះឆ្នោតសភាអ៊ីស្រាអែលឈានមកដល់? នេះមិនមែនជាលើកទី១ និងប្រហែលជាមិនមែនលើកចុងក្រោយទេដែលដែនដីអ៊ីស្រាអែលបានទទួលរងគ្រាប់រ៉ូកែតបាញ់ចេញពីតំបន់ហ្គាហ្សាដែនដីប៉ាឡេស្ទីនក្បែរខាង។ ទោះបីជាចលនាហាម៉ាស់ដែលកំពុងកាន់អំណាចនៅតំបន់ហ្គាហ្សាបានបដិសេធពីការបាញ់គ្រាប់រ៉ូកែតនោះក៏ដោយក៏កងទ័ពអ៊ីស្រាអែលមិនញញើតនឹងចោទចលនាប៉ាឡេស្ទីនជ្រុលនិយមមួយនេះចំមុខដែរ។ ចំណែកនាយករដ្ឋមន្រ្តីអ៊ីស្រាអែលលោកនេតាន់យ៉ាហ៊ូដែលកំពុងបំពេញទស្សនកិច្ចក្នុងទឹកដីអាមេរិកាំងបានត្រឹមបរិហារលើទង្វើឧក្រិដ្ឋប្រឆាំងអ៊ីស្រាអែល និងសន្យាចាត់វិធានការតបវិញយ៉ាងចាស់ដៃ។ តាមគម្រោង លោកនេតាន់យ៉ាហ៊ូត្រូវស្ថិតនៅប៉ុន្មានថ្ងៃលើទឹកដីអាមេរិកាំង តែបានសម្រេចចិត្តវិលចូលស្រុកវិញជាបន្ទាន់ បន្ទាប់ពីបានជួបសន្ទនាជាមួយប្រធានាធិបតីអាមេរិកលោកដូណាល់ ត្រាំ។ ជាលក្ខណៈស្វ័យប្រវត្តិ ឲ្យតែមានគ្រាប់រ៉ូកែតបាញ់ចេញពីតំបន់ហ្គាហ្សាចូលក្នុងទឹកដីអ៊ីស្រាអែល និងទោះបីជាបណ្តាលឲ្យមនុស្សស្លាប់ របួស ឬក៏គ្មានក្តី ទាហ៊ានអ៊ីស្រាអែលតែងបើកការវាយប្រហារតបវិញយ៉ាងទាន់ហន់លើពួកហាម៉ាស់។ គួររម្លឹកថា ដែនដីប៉ាឡេស្ទីនសព្វថ្ងៃត្រូវបានពុះចែកជាពីរ នៅម្ខាង គឺតំបន់ស៊ីហ្សកដានីដែលកំពុងកាន់កាប់ដោយចលនាប៉ាឡេស្ទីនហ្វាតារបស់លោកប្រធានរដ្ឋអំណាចប៉ាឡេស្ទីនម៉ាដមូត អាប៉ាស់ដែលទទួលស្គាល់ដោយសហគមន៍អន្តរជាតិ និងនៅម្ខាងទៀត គឺតំបន់ហ្គាហ្សាដែលកំពុងកាន់កាប់ដោយចលនាប៉ាឡេស្ទីនជ្រុលនិយមហាម៉ាស់ដែលអ៊ីស្រាអែល ឬអាមេរិកចាត់ទុកជាចលនាភេរវនិយម។ តាំងពីដំបូង ចលនាប៉ាឡេស្ទីនជ្រុលនិយមដែលបានកាន់កាប់តំបន់ហ្គាហ្សាតាំងពីឆ្នាំ ២០០៧ មួយនេះមិនដែលទទួលស្គាល់វត្តមានទឹកដីអ៊ីស្រាអែល និងធ្លាប់បានផ្ទុះសង្រ្គាមទល់នឹងអ៊ីស្រាអែលចំនួន ៣ដង។ ក្រៅពីការប្រើកម្លាំងបាយ អ៊ីស្រាអែលក៏បានប្រើវិធានការមួយចំនួនទៀតដើម្បីខ្ទប់ដង្ហើមពួកហាម៉ាស់តាមរយៈការបិទខ្ទប់ និងត្រួតពិនិត្យតឹងតែងលើការដឹកទំនិញចេញចូលរវាងតំបន់ហ្គាហ្សាជាមួយដែនដីអ៊ីស្រាអែល និងជាមួយប្រទេសផ្សេងទៀត។ តែបញ្ហានៅត្រង់ថា តំបន់ហ្គាហ្សាមិនមែនមានវត្តមានតែពួកហាម៉ាស់ និងក្រុមគ្រួសាររបស់ពួកគេឯណា ព្រោះនៅមានពលរដ្ឋប៉ាឡេស្ទីនជិត ២លាននាក់ផ្សេងទៀតកំពុងរស់នៅទីនោះ។ គួររម្លឹកថាក្នុងខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ ២០១៨ អ៊ីស្រាអែល និងចលនាហាម៉ាស់បានព្រមព្រៀងគ្នាលើបទឈប់បាញ់ក្រៅផ្លូវការមួយ។ តែក្នុងរយៈពេលប៉ុន្មានសប្តាហ៍កន្លងទៅ ភាពតានតឹងហាក់បានឡើងកាន់តែខ្លាំង។ ក្នុងថ្ងៃទី១៤ មីនាថ្មីៗកន្លងទៅ មានគ្រាប់រ៉ូកែតចំនួនពីរគ្រាប់បានធ្លាក់ក្នុងទឹកដីអ៊ីស្រាអែល តែរដ្ឋាភិបាលអ៊ីស្រាអែលបានទទួលយកការសារភាពរបស់ពួកហាម៉ាស់ដែលថា ថាជាការបាញ់ដោយភាន់ច្រឡំ។ តែលើកនេះ ពួកហាម៉ាស់បានប្រកាសបដិសេធចោលទាំងស្រុងតែម្តង។ ទោះជាយ៉ាងនេះក្តី ក្រោមភ្នែក ច្រមុះរបស់រដ្ឋាភិបាលទីក្រុងតេឡាវី បើពួកហាម៉ាស់មិនមែនជាអ្នកបាញ់គ្រាប់រ៉ូកែត តើជាពួកណា?។ អ្វីដែលគ្រប់គ្នាកំពុងរង់ចាំមើលពេលនេះគឺថា តើលោកនេតាន់យ៉ាហ៊ូនឹងចាត់វិធានការយ៉ាងម៉េចទល់នឹងការបាញ់គ្រាប់រ៉ូកែតចេញពីតំបន់ហ្គាហ្សាពេលនេះ? អាចមានជម្រើសពីរ ទី១ ជាការវាយប្រហារលើផ្ទាំងស៊ីប ពោលលើមូលដ្ឋាន ឬទីតាំងរបស់ពួកហាម៉ាស់ និងជម្រើសទី២ ជាការវាយប្រហារក្រោមទ្រង់ទ្រាយធំលើតំបន់ហ្គាហ្សា ពោលជាការប្រកាសសង្រ្គាមចំហទល់នឹងចលនាហាម៉ាស់។ តែទោះក្នុងជម្រើសណាមួយក៏ដោយ វាជារឿងពិបាកសម្រេច និងឈឺក្បាលខ្លាំងណាស់សម្រាប់លោកនេតាន់យ៉ាហ៊ូ ពិសេសចំពេលដែលអ៊ីស្រាអែលត្រូវរៀបចំបោះឆ្នោតសភានៅ ២សប្តាហ៍ខាងមុខ និងដែលរូបលោកនេតាន់យ៉ាហ៊ូបានឈរឈ្មោះសម្រាប់អាណត្តិថ្មី។ បើជ្រើសយកការវាយប្រហារលើផ្ទាំងស៊ីបរបស់ពួកហាម៉ាស់ដែលជាជម្រើសធម្មតា លោកនេតាន់យ៉ាហ៊ូត្រូវប្រឈមនឹងការរិះគន់របស់ក្រុមប្រជែង និងក្រុមប្រឆាំងពីកង្វះភាពម៉ឺងម៉ាត់ចំពោះពួកហាម៉ាស់។ បើជ្រើសយកការវាយប្រហារក្រោមទ្រង់ទ្រាយធំ លោកនេតាន់យ៉ាហ៊ូអាចនឹងធ្លាក់ក្នុងសង្រ្គាមមួយដែលមិនអាចគ្រប់គ្រងបាន និងគ្មានគោលដៅច្បាស់លាស់។ ចង់ ឬមិនចង់ពេលនេះ គ្រាប់រ៉ូកែតបាញ់ចេញពីតំបន់ហ្គាហ្សាកំពុងក្លាយជាវិញ្ញាសារ និងជាប្រធានបទក្តៅនៅក្នុងយុទ្ធនាការឃោសនាបោះឆ្នោតសភាអ៊ីស្រាអែលរបស់បេក្ខជនឈរឈ្មោះម្នាក់ៗ។ សម្រាប់នាយករដ្ឋមន្រ្តីផុតអាណត្តិលោកនេតាន់យ៉ាហ៊ូដែលកំពុងជំពាក់វាក់វិននឹងរឿងអាស្រូវពុករលួយ និងដែលចង់កាន់អំណាចបន្ត លោកត្រូវតែបង្ហាញយុទ្ធសាស្រ្តថ្មីដើម្បីប្រឈមទប់នឹងចលនាហាម៉ាស់ ក្រៅពីយុទ្ធសាស្រ្តប្រើកម្លាំងបាយដែលទទួលលទ្ធផលដូចភ្លើងចំបើង៕

ទស្សនៈព្រឹត្តិការណ៍ពិភពលោក - បរាជ័យនៃអន្តរាគមន៍របស់រដ្ឋក្នុងសេដ្ឋកិច្ច

រដ្ឋអាចមានហេតុផលដើម្បីធ្វើអន្តរាគមន៍ក្នុងសេដ្ឋកិច្ច នៅពេលដែលទីផ្សារជួបបរាជ័យ និងនៅពេលដែលទ្រព្យសម្បត្តិប្រជាជាតិ ប្រមូលផ្តុំតែនៅលើដៃមនុស្សមួយក្រុមតូច។ យ៉ាងណាមិញ ការធ្វើអន្តរាគមន៍របស់រដ្ឋក៏ត្រូវប្រឈមនឹងបរាជ័យខ្លួនឯងផងដែរ។ នៅក្នុងទ្រឹស្ដីសេដ្ឋកិច្ច ការធ្វើអន្តរាគមន៍របស់រដ្ឋ មិនមានភាពចាំបាច់នោះទេ ព្រោះថាភា្នក់ងារសេដ្ឋកិច្ចអាចមានភាពវៃឆ្លាតគ្រប់គ្រាន់ ដើម្បីធ្វើការសម្រេចចិត្ត ឱ្យទទួលបានផលប្រយោជន៍រៀងៗខ្លួនជាអតិបរមា។ ក្នុងន័យនេះ យន្តការថ្លៃត្រូវចាត់ទុកជាឧបករណ៍មួយដ៏ចម្បងដើម្បីធ្វើឱ្យការផ្គត់ផ្គង់ និងតម្រូវការ ជួបគ្នា។ ក៏ប៉ុន្តែ តាមការអនុវត្តជាក់ស្ដែង យន្តការទីផ្សារត្រូវប្រឈមនឹងបរាជ័យ តួយ៉ាង បញ្ហាផលប៉ះពាល់ខាងក្រៅ បញ្ហាទំនិញសាធារណៈ បញ្ហាភាពផ្តាច់មុខ បញ្ហានៃការប្រកួតប្រជែងមិនស្មោះត្រង់ បញ្ហានៃការផ្តល់ព័ត៌មានអសុក្រឹត្យ បញ្ហានៃការបរាជ័យរបស់ភា្នក់ងារសេដ្ឋកិច្ច ឬក៏បញ្ហានៃការកើនឡើងគម្លាតរវាងអ្នកមាន និងអ្នកក្រកាន់តែខ្លាំង។ មូលហេតុនេះហើយដែលវាមានភាពចាំបាច់ដែលប្រព័ន្ធសេដ្ឋកិច្ចមួយទាមទារឱ្យមានការធ្វើអន្តរាគមន៍របស់រដ្ឋ ដើម្បីដោះស្រាយបញ្ហាទាំងនោះ។ ទោះជាយ៉ាងណា ការធ្វើអន្តរាគមន៍របស់រដ្ឋក៏ត្រូវប្រឈមនឹងបញ្ហាខ្លួនឯងផងដែរ ដែលគេឱ្យឈ្មោះថា បរាជ័យរដ្ឋ (governmental failure)។ នេះសំដៅដល់ស្ថានភាព ដែលការធ្វើអន្តរាគមន៍របស់រដ្ឋ មិនត្រឹមតែមិនបានធ្វើឱ្យស្ថានភាពសេដ្ឋកិច្ចល្អប្រសើរនោះទេ តែចុងក្រោយ បែរជាធ្វើឱ្យស្ថានភាពសេដ្ឋកិច្ចកាន់តែយ៉ាប់យ៉ឺនជាងមុនទៅទៀត។ បរាជ័យរបស់រដ្ឋ អាចមានក្រោមរូបភាព តួយ៉ាង ភាពគ្មានប្រសិទ្ធភាពគ្រប់គ្រាន់របស់ស្ថាប័នសាធារណៈ អាកប្បកិរិយាឱកាសនិយមរបស់មន្ត្រីសាធារណៈ ឬក៏ការចំណាយខ្ពស់សម្រាប់ការអនុវត្តច្បាប់ឱ្យបានតឹងរ៉ឹង។ ក្នុងស្ថានភាពប្រទេសខ្លះ បញ្ហាទាំងនេះអាចរុញច្រានឱ្យសង្គមមួយត្រូវរងការខាតបង់ច្រើនជាង ផលអវិជ្ជមានពីបរាជ័យរបស់ទីផ្សារទៅទៀត។ លើសពីនេះ ការធ្វើអន្តរាគមន៍របស់រដ្ឋ ច្រើនជ្រុលពេក ក៏អាចបង្កជាបញ្ហាផ្សេងៗទៀតផងដែរ ដូចជា បញ្ហាដែលពលរដ្ឋក្នុងសង្គមលែងខិតខំចង់ធ្វើការងារព្រោះតែការទទួលបានការធានារ៉ាប់រងសង្គមច្រើនជ្រុល និងការយកពន្ធច្រើនពេក ឬក៏បញ្ហានៃការកើនឡើងបំណុលសាធារណៈដែលបង្កមកពីការចំណាយសាធារណៈរបស់រដ្ឋ។ ចាប់តាំងពីចុងសតវត្សរ៍ទី១៩ តួនាទីរបស់រដ្ឋបានកើនឡើងគួរឱ្យកត់សម្គាល់។ ក៏ប៉ុន្តែ នៅប៉ុន្មានទសវត្សរ៍ចុងក្រោយនេះ តួនាទីរបស់រដ្ឋត្រូវកាត់បន្ថយ ជាពិសេសនៅក្នុងបណ្ដាប្រទេសដែលមានសេដ្ឋកិច្ចអភិវឌ្ឍខ្លាំង ឬជាក្រុមប្រទេស OCDE។ ទំនោរសេដ្ឋកិច្ចរបៀបនេះ ចាប់ផ្តើមដំបូងនៅ សហរដ្ឋអាមេរិក និងចក្រភពអង់គ្លេស នៅចុងទសវត្សរ៍ឆ្នាំ ១៩៧០ និងក្រោយមក នៅប្រទេសរីកចម្រើនផ្សេងទៀត។ បញ្ហាចម្បងគឺគេចាប់ផ្តើមចោទសួរអំពីលទ្ធភាពរបស់រដ្ឋក្នុងការដោះស្រាយបញ្ហាចម្បង ត្បិតច្បាប់ទីផ្សារសេរីទទួលបានការជឿទុកចិត្តត្រលប់មកវិញ។ សរុបជារួម រដ្ឋធ្វើអន្តរាគមន៍ក្នុងសេដ្ឋកិច្ចដើម្បីធ្វើការដោះស្រាយបញ្ហាបរាជ័យរបស់ទីផ្សារ និងការបែងចែកទ្រព្យសម្បត្តិសង្គមឡើងវិញ ក៏ប៉ុន្តែ រដ្ឋក៏ត្រូវប្រឈមនឹងបរាជ័យខ្លួនឯងផងដែរ។ នេះជាមូលហេតុចម្បងមួយដែលការចោទសួរថាតើព្រំដែននៃយន្តការរបស់ទីផ្សារ និងការអន្តរាគមន៍របស់រដ្ឋគួរនៅត្រង់ចំណុចណា នៅតែជាប្រធានបទនៃការពិភាក្សាវែកញែកមិនចេះចប់មិនចេះហើយ និងបន្តរហូតមកទល់នឹងពេលបច្ចុប្បន្ន៕

ទស្សនៈព្រឹត្តិការណ៍ពិភពលោក - តើបារាំងពិតជាអាចរាំងខ្ទប់ឥទ្ធិពលរបស់ចិន នៅអាហ្វ្រិកដូចការចង់បានដែរឬទេ?

ចាប់តាំងពីចលនាអាវកាក់លឿង បានផ្ទុះឡើងនៅក្នុងប្រទេសបារាំងនាខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ ២០១៨ មក ប្រធានាធិបតីបារាំងលោកអេម៉ានុយអែល ម៉ាក្រុង បានកាត់បន្ថយការធ្វើដំណើរទៅក្រៅប្រទេសរបស់លោកគួរឱ្យកត់សម្គាល់។ តែទោះជាយ៉ាងណាក្តី លោកមិនដែលចង់លុបចោលការធ្វើដំណើរទៅកាន់ទ្វីបអាហ្វ្រិកឡើយ។ ជាក់ស្តែងលោកម៉ាក្រុងបានធ្វើទស្សនកិច្ចរយៈពេល ៤ ថ្ងៃ ទៅកាន់ប្រទេសអាហ្វ្រិកចំនួនបីដែលរួមមានប្រទេសជីប៊ូទី អេត្យូពី និងកេនយ៉ា កាលពីសប្តាហ៍មុនដោយផ្តើមពីថ្ងៃចន្ទ ទី១១ មីនា និងបាននាំយកទៅជាមួយផងដែរនូវតំណាងក្រុមហ៊ុនគ្រាក់ៗបារាំងចំនួន៨ នាក់។ គេមើលឃើញថា គោលបំណងសំខាន់បំផុត នៅពីក្រោយដំណើរទស្សនកិច្ចរបស់លោកម៉ាក្រុងទៅកាន់ទ្វីបអាហ្វិ្រកដែលជាអតីតដែនដីអាណានិគមរបស់បារាំង គឺដើម្បីរាំងខ្ទប់ទៅនឹងឥទ្ធិពលរបស់ចិនដែលកំពុងតែកើនឡើងខ្លាំងនិងចាក់ឫសយ៉ាងមាំនៅទីនោះ។ ចាប់តាំងពីឡើងកាន់តំណែងជាប្រធានាធិបតីបារាំងនាខែឧសភាឆ្នាំ ២០១៧ មក លោកម៉ាក្រុង បានសម្រេចដាក់ទ្វីបអាហ្វ្រិកជាគោលដៅអាទិភាពមួយក្នុងគោលនយោបាយការបរទេសរបស់ខ្លួន។ មិនតែប៉ុណ្ណោះ លោកធ្លាប់ទាំងបាននិយាយដោយឥតលាក់លៀមទៀតថា នាពេលអនាគតខាងមុខនេះ អាហ្វ្រិកនឹងក្លាយជាតំបន់ដើរតួយ៉ាងសំខាន់នៅក្នុងពិភពលោក។ ក្រៅតែពីចង់ពង្រីកការរកស៊ីជាមួយបណ្តាប្រទេសអាហ្វ្រិកគេក៏បានមើលឃើញយ៉ាងច្បាស់ផងដែរ អំពីគោលបំណងយ៉ាងមុតមាំមួយទៀតរបស់លោកម៉ាក្រុងក្នុងការកាត់បន្ថយឥទ្ធិពលរបស់ចិន ដោយជំនួសមកវិញនូវការបង្កើនវត្តមាន ព្រមទាំងដែនអំណាចរបស់បារាំងនៅក្នុងទ្វីបអាហ្វ្រិកដែលធ្លាប់ជាដែនដីអាណានិគមរបស់ខ្លួន។ ក៏ប៉ុន្តែ តើបារាំងរបស់លោកម៉ាក្រុងអាចរាំងខ្ទប់ឥទ្ធិពលរបស់ចិនដែលបានចាក់ស្រែះយ៉ាងជ្រៅ និងមាំទាំទៅហើយក្នុងទ្វីបអាហ្វិ្រកបានដែរឬទេ? តាមពិតទៅ ពីមុនមកទីក្រុងប៉េកាំងមានទំនាក់ទំនងតិចខ្លាំងណាស់ជាមួយបណ្តាប្រទេសអាហ្វ្រិក បើប្រៀបធៀបជាមួយនឹងទីក្រុងប៉ារីស។ ក៏ប៉ុន្តែ រដ្ឋាភិបាលចិនបានងាកមកចាប់អារម្មណ៍និងបង្ហាញវត្តមានរបស់ខ្លួននៅអាហ្វ្រិក នៅក្នុងអំឡុងទសវត្សរ៍ឆ្នាំ ២ ០០០ហើយបច្ចុប្បន្ននេះ ប្រទេសចិន បានក្លាយទៅជាដៃគូសេដ្ឋកិច្ច និងក៏ជាម្ចាស់បំណុលធំជាងគេបំផុតនៅក្នុងតំបន់នេះដែរ។ ក្រោមហេតុផលនេះ គេមើលឃើញថាបារាំងពិបាកទប់ទល់ខ្លាំងណាស់ ជាមួយនឹងឥទ្ធិពលរបស់ចិន ដែលបានចាក់ឫសយ៉ាងមាំទៅហើយនៅអាហ្វ្រិក។ ក៏ប៉ុន្តែ បើគេគិតឲ្យជ្រៅ ហើយមើលទៅឲ្យវែងឆ្ងាយ និន្នាការនាពេលសព្វថ្ងៃនេះ អាចហុចផលឱ្យរដ្ឋាភិបាលរបស់លោកម៉ាក្រុងក្នុងការប្រណាំងប្រជែងដណ្តើមយកឥទ្ធិពលជាមួយចិនបាន។ បើយោងទៅតាមសារព័ត៌មានរបស់អាមេរិក CNBC មានកត្តាសំខាន់ៗចំនួនពីរ ដែលជួយឲ្យទីក្រុងប៉ារីស ទប់ទល់ទៅនឹងអានុភាពរបស់ប៉េកាំងហើយអាចបង្កើននូវវត្តមានរបស់ខ្លួននៅទ្វីបអាហ្វ្រិកជាងពេលឥឡូវនេះបាន។ កត្តាទីមួយ នោះគឺស្ថានភាព និងវេលាអំណោយផលដោយសារតែចិនមិនមានគម្រោងបង្កើនថវិកាក្នុងការធ្វើជំនួញនៅក្នុងទ្វីបអាហ្វ្រិក។ ជាក់ស្តែងរដ្ឋាភិបាលចិនបានប្រកាសកាលពីខែសីហា ឆ្នាំ ២០១៨ ហើយថា ខ្លួននឹងមិនចំណាយទុនបន្ថែមនៅក្នុងតំបន់ទៀតនោះទេ។ ទីក្រុងប៉េកាំង ថានឹងរក្សាការបោះទុនត្រឹមតម្លៃទឹកប្រាក់ប្រមាណជា៦០ ពាន់លានដុល្លារដដែល ដូចនៅក្នុងឆ្នាំ ២០១៥ ដែលនេះជាសញ្ញាបញ្ជាក់ប្រាប់ថាសេដ្ឋកិច្ចរបស់ចិនអាចកំពុងតែធ្លាក់ចុះ។ រីឯកត្តាសំខាន់មួយទៀតនោះគឺ និន្នាការរបស់ប្រទេសអាហ្វ្រិកខ្លួនឯងផ្ទាល់ដែលមិនចង់មានទំនាក់ទំនងពាណិជ្ជកម្មតែជាមួយប្រទេសចិនផ្តាច់មុខ ហើយលោកម៉ាក្រុងហាក់បានដឹងអំពីរឿងនេះហើយកំពុងទាញយកអត្ថប្រយោជន៍ឲ្យបារាំងពីនិន្នាការនេះ។ ជាការពិត បើយោងទៅតាមលោក Jean-Pierre Cabestan សាស្រ្តាចារ្យវិទ្យាសាស្រ្តនយោបាយនៅសាកលវិទ្យាល័យហុងកុងបាទីស្ទបានប្រាប់សារព័ត៌មាន CNBC ថាមានប្រទេសអាហ្វ្រិកកាន់តែច្រើនបង្ហាញឆន្ទៈចង់រកស៊ីជាមួយដៃគូចម្រុះ។ តួយ៉ាងដូចជា ប្រទេសអេត្យូពីដែលកំពុងងាកមកកាន់លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ និងកំពុងងាកចេញពីចិន ហើយបែរមកស្រវ៉ាឱបប្រទេសបារាំងវិញ។ ទន្ទឹមនឹងនេះដែរ ប្រទេសកេនយ៉ាក៏មានបំណង លែងចង់ពឹងផ្អែកខ្លាំងពេកលើចិនដូចមុនទៀតដែរ។ លោក Cabestan បានលើកឡើងថា ប្រទេសកេនយ៉ាក៏ដូចជាប្រទេសអាហ្វ្រិកជាច្រើនផ្សេងទៀតដែលជំពាក់បំណុលចិនពិតជាមានឆន្ទៈចង់ធ្វើឲ្យទំនាក់ទំនងការបរទេសរបស់ពួកគេមានតុល្យភាព និងមានជម្រើសច្រើនជាងមុន។ សរុបសេចក្តីមក បារាំងពិតជាមានសមត្ថភាពគ្រប់គ្រាន់ក្នុងការប្រកួតប្រជែងជាមួយចិន ដើម្បីបង្កើនឥទ្ធិពល-មន្តស្នេហ៍របស់ខ្លួននៅអាហ្វ្រិកបានដោយសារតែគោលនយោបាយការបរទេសដ៏មុតមាំរបស់លោកប្រធានាធិបតីម៉ាក្រុង និងអំណោយផលពីនិន្នាការក្នុងតំបន់។ តែទោះជាយ៉ាងនេះក្តី បារាំងមិនអាចជំនួសវត្តមានរបស់ចិន ដែលបានចាក់ឫសយ៉ាងមាំទៅហើយនៅក្នុងទ្វីបអាហ្វ្រិកឡើយ៕

ទស្សនៈព្រឹត្តិការណ៍ពិភពលោក - វិស័យទេសចរណ៍ក៏ដូចជាវិស័យវិនិយោគ ក្រុមឧត្តមសេនីយថៃងាករកចិនជាជាងអាមេរិក

នៅក្នុងប្រទេសថៃ ក្រោយរដ្ឋប្រហារយោធាទម្លាក់រដ្ឋាភិបាលស៊ីវិលក្នុងខែឧសភា ឆ្នាំ ២០១៤ មក រាជាណាចក្រនៅអាស៊ីអាគ្នេយ៍មួយនេះកំពុងត្រៀមខ្លួនរៀបចំបោះឆ្នោតសភានៅថ្ងៃទី២៤ មីនាខាងមុខ។ គឺជាការបោះឆ្នោតលើកទី១ គិតតាំងពីឆ្នាំ ២០១១។ តែអ្វីដែលគ្រប់គ្នាកំពុងសម្គាល់ឃើញនៅក្នុងរបបសឹកនារយៈពេលជិត ៥ឆ្នាំកន្លងទៅ គឺការដែលក្រុមឧត្តមសេនីយបានដកខ្លួនចេញពីអាមេរិកទៅឱបចិន ពិសេសទាក់ទាញអ្នកទេសចរ និងអ្នកវិនិយោគចិន។ អ្វីដែលរដ្ឋាភិបាលក្រុងបាងកកចង់បាន និងសង្ឃឹម គឺការចូលរួមរបស់ចិននៅក្នុងមហាគម្រោងហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធដែលត្រូវចំណាយប្រាក់ជាង ៤៥ ០០០លានដុល្លារ។ តើរាត្រីទឹកឃ្មុំដែលថៃ និងអាមេរិកធ្លាប់មានជាមួយគ្នាបានក្លាយជាទឹកខ្មេះហើយ ឬ?។ ជាការបន្តរាត្រីទឹកខ្មេះ ឬអាចនឹងប្រែក្លាយជារាត្រីទឹកឃ្មុំឡើងវិញរវាងអាមេរិក និងថៃ វាអាស្រ័យទាំងស្រុងលើលទ្ធផលនៃការបោះឆ្នោតនៅថ្ងៃទី២៤ មីនាខាងមុខ។ បើមេរដ្ឋប្រហារយោធាលោកប្រាយុទ្ធ ចាន់អូចាអាចជាប់ឆ្នោតកាន់អំណាចជាបន្តទៀត នោះភាពល្អូកល្អឺនជាប្រពៃណីរវាងក្រុងបាងកក និងក្រុងវ៉ាស៊ីនតោននឹងបន្តជំនួសដោយរាត្រីទឹកឃ្មុំរវាងក្រុងបាងកក និងក្រុងប៉េកាំង។ ពិតណាស់ ការបោះឆ្នោតនៅថ្ងៃទី២៤ មីនា ឆ្នាំ ២០១៩ ជាការបោះឆ្នោតលើកទី១ គិតតាំងពីក្រោយរដ្ឋប្រហារយោធាទម្លាក់រដ្ឋាភិបាលស៊ីវិលក្នុងខែឧសភា ឆ្នាំ ២០១៤ និងក៏ជាលើកដំបូងគិតតាំងពីឆ្នាំ ២០១១។ តែគេបានសង្កេតឃើញជារួមថា ក្នុងរយៈពេលនៃការកាន់អំណាចរបស់របបសឹកជិត ៥ឆ្នាំកន្លងទៅ ក្រុមឧត្តមសេនីយបានដោះដៃពីអាមេរិកទៅឱបចិននៅសឹងគ្រប់វិស័យ ពិសេសសេដ្ឋកិច្ចដោយបើកទ្វារចំហសម្រាប់អ្នកទេសចរណ៍ និងអ្នកវិនិយោគចិន។ ពេញមួយឆ្នាំ ២០១៨ អ្នកទេសចរបរទេសទៅលេងថៃប្រមាណជា ៤០លាននាក់ មានអ្នកទេសចរចិនដល់ទៅ ១០លាននាក់។ គ្រាន់តែក្នុងពេលបុណ្យចូលឆ្នាំចិនពីថ្ងៃទី៤ ដល់ថ្ងៃទី១០ កុម្ភៈកន្លងទៅថ្មីៗនេះ ថៃបានទទួលអ្នកទេសចរចិនចំនួន ៣៣ម៉ឺននាក់។ ដើម្បីអូសទាញអ្នកទេសចរចិនឲ្យកាន់តែច្រើន ក្រសួងទេសចរណ៍ថៃ និងក្រសួងវប្បធម៌ចិនបានសហការណ៍គ្នាបង្កើតឲ្យមានកម្មវិធីវប្បធម៌ផ្សេងៗ ដូចយ៉ាងល្ខោនចិន កម្មវិធីច្រៀង រាំ ឬមួយកម្មវិធីកាយសិល្បករ។ គួររម្លឹកថា ថៃក៏ដូចជាប្រទេសជិតខាងមួយចំនួននៅក្នុងតំបន់ដែរ មានជនអន្តោប្រវេសន៍ចិនចូលទៅតាំងលំនៅដ្ឋានតាំងពីប៉ុន្មានសតវត្សមកហើយ។ ប្រជាជនថៃដើមកំណើតចិនបានក្លាយជាតួអង្គសេដ្ឋកិច្ចយ៉ាងសំខាន់របស់ប្រទេស ហើយកូនចៅរបស់ពួកគេក៏កំពុងបន្តគ្រប់គ្រងក្រុមហ៊ុនធំៗនាពេលសព្វថ្ងៃទៀត។ ប៉ុន្តែ ទោះបីជាមានភាពជាញាតិសន្តានប្រវត្តិសាស្រ្ត និងភូមិសាស្រ្តក៏ដោយ ក៏ថៃនៅមុនសម័យរបបសឹកបច្ចុប្បន្នមិនញញើតបង្ហាញខ្លួនឯងជាសម្ព័ន្ធមិត្តរបស់អាមេរិកក្នុងសតវត្សទី២០ ពិសេសក្នុងសម័យសង្រ្គាមវៀតណាមដែលថៃបានអនុញ្ញាតឲ្យអាមេរិកប្រើទឹកដីរបស់ខ្លួនជាមូលដ្ឋានទ័ព។ សមយុទ្ធប្រចាំឆ្នាំរវាងទាហានអាមេរិក និងថៃឈ្មោះ « Cobra Gold » ជាសក្ខីកម្មមួយដែលមិនអាចប្រកែកបាននៃទំនាក់ទំនងស្អិតរមួតរវាងវ៉ាស៊ីនតោន និងបាងកក។ តែគេបានសម្លឹងឃើញថាជាមួយនឹងរបបសឹកក្នុងអំណាចលោកប្រាយុទ្ធ ចាន៉អូចាជិត ៥ឆ្នាំកន្លងទៅ ក្រុមឧត្តមសេនីយហាក់បានដកមួយជំហានពីអាមេរិកងាកទៅរកចិន។ អាចមានហេតុផលចំនួនពីរដែលបញ្ជាក់ពីជម្រើសនេះ ទី១ ថៃបានដឹងខ្លួនឯងថា អាមេរិកក្នុងនាមជាបិតាប្រជាធិបតេយ្យ និងបិតាសិទ្ធិមនុស្សក្នុងលោកមិនសូវសប្បាយចិត្ត និងចង់ឃើញថៃដឹកនាំដោយរដ្ឋាភិបាលស៊ីវិលវិញ និងហេតុផលទី២ គឺសេដ្ឋកិច្ច ព្រោះខុសពីអាមេរិក ចិនបានបែងចែកច្បាស់លាស់រវាងនយោបាយ និងសេដ្ឋកិច្ចដោយមិនលូកដៃចូលជ្រៀតជ្រែកឡើយ។ ចូរកុំភ្លេចថា លោកប្រាយុទ្ធ ចាន់អូចាបានបង្កើតមហាគម្រោងហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធមួយមានឈ្មោះថា « Eastern economic corridor » ឬហៅកាត់ថា EEC។ គឺជាផែនការមហិច្ឆតាមួយដែលរបបសឹកគ្រោងអភិវឌ្ឍមជ្ឈមណ្ឌលបច្ចេកវិទ្យាដ៏ធំ និងគ្រោងសង់ផ្លូវរត់ភ្លើងល្បឿនលឿនមួយដែលត្រូវចំណាយលុយសរុបជាង ៤៥ ០០០លានដុល្លារ។ មានប្រទេសអឺរ៉ុបមួយចំនួន អាមេរិក កូរ៉េខាងត្បូង ឬជប៉ុនកំពុងសម្លឹងចង់ទទួលបានមហាគម្រោងមួយនេះដោយស្រក់ទឹកមាត់។ តែក្រុមអ្នកវិភាគ និងក្រុងបាងកកខ្លួនឯងបានមើលឃើញដូចគ្នាថា ផ្អែកលើបរិបទពិភពលោកសព្វថ្ងៃ ហើយផ្អែកលើគម្រោងចំណាយដ៏ច្រើនសម្បើមរបៀបនេះ បើគ្មានអ្នកវិនិយោគគ្រាក់ៗមកពីចិនទេ នោះ « Eastern economic corridor » ក៏ប្រហែលគ្មានថ្ងៃនឹងលេចរូបរាងបានដែរ។ អ៊ីចឹងហើយបានជាក្នុងឆ្នាំ ២០១៨ របបសឹកបាននិយាយជំនះមហាសេដ្ឋីចិនម្នាក់លោក Jack Ma ឲ្យបោះទុនវិនិយោគជាង ៣០០លានដុល្លារនៅក្នុងគម្រោង EEC។ ក្នុងរដូវក្តៅឆ្នាំ ២០១៨ ដដែល ក្រុងបាងកកបានរៀបចំវេទិកាទទួលអ្នកទទួលខុសត្រូវសេដ្ឋកិច្ចចិនជាង ៥០០នាក់ដោយបាននាំទៅពិនិត្យទីតាំងដើម្បីអភិវឌ្ឍគម្រោង EEC នោះ។ ក្រៅពីសេដ្ឋកិច្ច របបសឹកថៃក៏បានសម្លឹងឃើញក្នុងវិស័យយោធាដែរតាមរយៈការទិញនាវាមុជទឹករបស់ចិន។ ប្រជារាស្រ្តថៃភាគច្រើនហាក់មិនសូវភ្ញាក់ផ្អើលប៉ុន្មានទេចំពោះនយោបាយបែរផ្អៀងទៅរកចិននៅក្នុងវិស័យសេដ្ឋកិច្ច តែហាក់មានក្តីបារម្ភ និងមានការប្រយ័ត្នប្រយែងនៅក្នុងវិស័យយោធា។ សរុបមកវិញ ជម្រើសរបស់របបសឹកបែរខ្លួនចេញពីអាមេរិកបន្តិចទៅរកចិនមិនមែនជាការបញ្ចប់រាត្រីទឹកឃ្មុំរវាងវ៉ាស៊ីនតោន និងបាងកកទេ តែជាការផ្តើមមានរាត្រីទឹកឃ្មុំបន្ថែមរវាងប៉េកាំង និងបាងកក៕

ទស្សនៈព្រឹត្តិការណ៍ពិភពលោក - បោះឆ្នោតថៃ៖ លោកប្រាយុទ្ធនៅតែអាចធ្វើនាយករដ្ឋមន្រ្តីដោយមិនចាំបាច់ឈ្នះបានសំឡេងភាគច្រើន

នៅថ្ងៃអាទិត្យ ២៤មីនាខាងមុខនេះ ពលរដ្ឋថៃនឹងត្រូវនាំគ្នាចេញទៅបោះឆ្នោតជ្រើសរើសតំណាងរាស្រ្តរបស់ខ្លួន។ ជាការបោះឆ្នោតលើកទីមួយចាប់តាំងពីមានរដ្ឋប្រហារ កាលពីឆ្នាំ២០១៤។ នៅលើក្រដាស នេះគឺជាការបោះឆ្នោត ដើម្បីបិទបញ្ចប់ការដឹកនាំតាមបែបរបបសឹក។ ក៏ប៉ុន្តែ ជាក់ស្តែង អ្វីៗត្រូវបានគេរៀបចំទុកជាស្រេច ដើម្បីឲ្យកងទ័ពនៅបន្តកាន់អំណាច ហើយលោកប្រាយុទ្ធ ចាន់អូចា នៅតែមានលទ្ធភាពច្រើនក្នុងការបន្តកាន់តំណែងជានាយករដ្ឋមន្រ្តី បើទោះបីជាគណបក្សរបស់លោកមិនឈ្នះឆ្នោតទទួលបានសំឡេងភាគច្រើនក៏ដោយ។ ជាការពិតណាស់ថា ការបោះឆ្នោតនៅថ្ងៃអាទិត្យខាងមុខនេះ គឺជាការបោះឆ្នោត ដើម្បីបិទបញ្ចប់ការដឹកនាំតាមបែបរបបសឹក ហើយវិលត្រឡប់ទៅរកការដឹកនាំដោយរដ្ឋាភិបាលស៊ីវិលឡើងវិញ ក៏ប៉ុន្តែ មេដឹកនាំយោធាថៃមិនបានសុខចិត្តបោះបង់អំណាចដោយងាយៗនោះទេ ពីព្រោះថា កងទ័ពថៃក៏ចូលរួមប្រកួតប្រជែងក្នុងការបោះឆ្នោតនេះដែរ តាមរយៈការបង្កើតគណបក្សនយោបាយឈ្មោះថា គណបក្សផាឡាំងប្រាឆារ៉ាត់ ដោយមានមេដឹកនាំរបបសឹក គឺលោកប្រាយុទ្ធ ចាន់អូចា ជាបេក្ខជននាយករដ្ឋមន្រ្តី។ មេដឹកនាំយោធាថៃមិនត្រឹមតែប្តូរសម្លៀកបំពាក់ជាស៊ីវិលទៅចូលរួមប្រកួតប្រជែងក្នុងការបោះឆ្នោតតែប៉ុណ្ណោះទេ ក៏ប៉ុន្តែ លើសពីនេះទៅទៀត របបសឹកបានរៀបចំជើងព្រួលទុកជាស្រេច ដើម្បីឲ្យគណបក្សរបស់ខ្លួនយកប្រៀបលើគូប្រជែង តាំងពីមិនទាន់ចាប់ផ្តើមបោះឆ្នោតមកម៉្លេះ។ គណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត ដែលជាអ្នកទទួលខុសត្រូវរៀបចំការបោះឆ្នោត ចាប់តាំងពីការពុះចែកមណ្ឌលបោះឆ្នោត ការចុះឈ្មោះបេក្ខជន ការចាត់ចែងការបោះឆ្នោត រហូតទៅដល់ការរាប់សន្លឹកឆ្នោត និងប្រកាសលទ្ធផលបោះឆ្នោត ក៏ត្រូវតែងតាំងឡើងដោយរបបសឹក។ ចំណែកប្រព័ន្ធបោះឆ្នោតក៏ត្រូវរបបសឹកកែប្រែ តាមរយៈរដ្ឋធម្មនុញ្ញថ្មី កាលពីឆ្នាំ២០១៧ ដែលរបបសឹកខ្លួនឯងជាអ្នកតាក់តែងឡើង។ នៅក្នុងការកែប្រែប្រព័ន្ធបោះឆ្នោតនេះ គេសង្កេតឃើញមានចំណុចដ៏សំខាន់ពីរ ដែលធ្វើឲ្យការបោះឆ្នោតនៅថ្ងៃអាទិត្យខាងមុខនេះ មានការលម្អៀងខ្លាំងទៅខាងគណបក្សផាឡាំងប្រាឆារ៉ាត់របស់របបសឹក។ ទីមួយ ចំនួនតំណាងរាស្រ្តដែលជ្រើសរើសតាមរយៈការបោះឆ្នោតជាឯកត្តនាមតាមមណ្ឌល ត្រូវកាត់បន្ថយពី ៣៧៥ មកនៅត្រឹម ៣៥០ ចំណែកឯចំនួនតំណាងរាស្រ្តដែលជ្រើសរើសចេញពីបញ្ជីរបស់គណបក្សតាមប្រព័ន្ធសមាមាត្រ ត្រូវបង្កើនពី ១២៥ ទៅ ១៥០។ បន្ថែមពីលើនេះទៅទៀត វិធីគណនាចំនួនអាសនៈតាមប្រព័ន្ធសមាមាត្រនេះ ក៏ត្រូវបានផ្លាស់ប្តូរផងដែរ។ ទាំងអស់នេះ វាអាចផ្តល់អំណោយផលទៅដល់គណបក្សផាឡាំងប្រាឆារ៉ាត់ និងគណបក្សតូចៗផ្សេងទៀត ដែលមិនសូវមានសំឡេងគាំទ្រច្រើននៅទូទាំងប្រទេស ហើយផ្ទុយទៅវិញ វាអាចកាត់បន្ថយឥទ្ធិពលគណបក្សភឿថៃរបស់ក្រុមលោកថាក់ស៊ីន ដែលមានសំឡេងគាំទ្រថ្នាក់ជាតិច្រើន។ យោងតាមការគណនារបស់កាសែតបាងកកប៉ុស្តិ៍ ប្រសិនបើនៅក្នុងការបោះឆ្នោតនៅថ្ងៃ២៤មីនាខាងមុខនេះ គណបក្សភឿថៃទទួលបានសំឡេងឆ្នោតគាំទ្រស្មើនឹងកាលពីការបោះឆ្នោតកាលពីឆ្នាំ២០១១ ប្រព័ន្ធបោះឆ្នោតថ្មីនេះ នឹងធ្វើឲ្យគណបក្សភឿថៃបាត់បង់អាសនៈរហូតដល់ទៅ ៤១ឯណោះ បើធៀបនឹងប្រព័ន្ធបោះឆ្នោតឆ្នាំ២០១១។ ទីពីរ គឺតួនាទីរបស់ព្រឹទ្ធសភា នៅក្នុងការតែងតាំងនាយករដ្ឋមន្រ្តី។ យោងតាមរដ្ឋធម្មនុញ្ញថ្មី នាយករដ្ឋមន្រ្តីត្រូវតែងតាំងឡើង ដោយឆ្លងកាត់ការបោះឆ្នោតអនុម័តយល់ព្រមពីសំណាក់រដ្ឋសភាផង និងពីសំណាក់ព្រឹទ្ធសភាផង។ រដ្ឋសភាមានសមាជិកសរុប ៥០០នាក់ ដែលកើតចេញពីការបោះឆ្នោត នៅថ្ងៃអាទិត្យ ២៤មីនាខាងមុខនេះ។ ចំណែកឯព្រឹទ្ធសភាវិញ មានសមាជិកសរុប ២៥០នាក់ ដែលសុទ្ធតែកើតចេញពីការតែងតាំងដោយរបបសឹកខ្លួនឯងផ្ទាល់ ដោយមិនឆ្លងកាត់ការបោះឆ្នោត។ ដោយសារតែសមាជិកព្រឹទ្ធសភាកើតចេញពីការតែងតាំងដោយរបបសឹក គេអាចសន្មត់បានជាមុនថា សមាជិកព្រឹទ្ធសភាទាំង ២៥០រូបនេះ ប្រាកដជានឹងគាំទ្រលោកប្រាយុទ្ធ ចាន់អូចាជាបេក្ខជននាយករដ្ឋមន្រ្តី។ នេះមានន័យថា មិនទាន់បោះឆ្នោតផង លោកប្រាយុទ្ធ ចាន់អូចា និងគណបក្សផាឡាំងប្រាឆារ៉ាត់ មានសំឡេងគាំទ្រចំនួន ២៥០សំឡេងរួចជាស្រេចទៅហើយ ដើម្បីបង្កើតរដ្ឋាភិបាល។ ដូច្នេះ នៅក្នុងការបោះឆ្នោត នៅថ្ងៃអាទិត្យ ២៤មីនានេះ លោកប្រាយុទ្ធ ចាន់អូចា និងគណបក្សផាឡាំងប្រាឆារ៉ាត់របស់លោក ត្រូវការឈ្នះឆ្នោតបានតំណាងរាស្រ្តត្រឹមតែ ១២៦រូបទៀតប៉ុណ្ណោះ ក្នុងចំណោមតំណាងរាស្រ្តសរុបទាំង ៥០០រូប ដើម្បីបង្កើតរដ្ឋាភិបាលថ្មី ហើយបន្តកាន់អំណាចតទៅមុខទៀត។ ផ្ទុយពីនេះវិញ គណបក្សភឿថៃ ដែលស្និទ្ធនឹងលោកថាក់ស៊ីន ឬគណបក្សផ្សេងទៀតដែលប្រឆាំងនឹងរបបសឹក ត្រូវការឈ្នះឆ្នោតបានតំណាងរាស្រ្តយ៉ាងតិច ៣៧៦រូប ក្នុងចំណោម ៥០០រូប ទើបអាចបង្កើតរដ្ឋាភិបាលបាន៕