ទស្សនៈព្រឹត្តិការណ៍ពិភពលោក

ថ្ងៃចន្ទ ទី២៤កុម្ភៈ នៅទីក្រុងរ៉ូម ប្រទេសអ៊ីតាលី ក្រុមប្រទេសសមាជិក នៃសន្ធិសញ្ញាអន្តរជាតិដើម្បី​ប្រព័ន្ធជីវចម្រុះ បានបើកការប្រជុំពិភាក្សាគ្នា ដើម្បីតាក់តែងនូវអត្ថបទមួយ ដាក់ចុះនូវកម្មវត្ថុ និង វិធានការចាំបាច់ ដើម្បី​ការពារ​ស្រោចស្រង់​​ប្រព័ន្ធ​ជីវចម្រុះ។ យោងតាមរបាយការណ៍ជាច្រើន បានបង្ហាញថា ប្រមាណ​៣ទសវត្សចុងក្រោយនេះ ប្រព័ន្ធជីវ​ចម្រុះ មិនថានៅលើដី ឬក្នុងទឹក សត្វ ឬរុក្ខជាតិ កំពុងតែហិនហោចរិចរិល ឬផុតពូជ ដោយសារតែស្នាដៃរបស់មនុស្ស។ មនុស្សលោកយើង បានភ្លេចថា អាយុជីវិតខ្លួន រាប់តំណទៅមុខ គឺរំពឹងលើ​ប្រព័ន្ធជីវចម្រុះនេះ។ តែកាលណា ប្រព័ន្ធជីវចម្រុះ ត្រូវវិនាស គឺអាយុជីវិតមនុស្ស ក៏ត្រូវជួបហានិភ័យដែរ។ កិច្ចប្រជុំនៃប្រទេសសមាជិក​សន្ធិសញ្ញាអន្តរជាតិដើម្បី​ប្រព័ន្ធជីវចម្រុះ ដែលដើមឡើយគ្រោងធ្វើនៅ​ទីក្រុងគុនមីង ប្រទេសចិន បានលើកមកធ្វើនៅទីក្រុងរ៉ូមប្រទេសអ៊ីតាលីវិញ ដោយសារតែបញ្ហាមេរោគកូរ៉ូណា​។ បើកទ្វារកាលពីថ្ងៃចន្ទ ទី២៤កុម្ភៈ ប្រទេសសមាជិកទាំង១៣៥ប្រទេស មានពេលរហូតដល់ថ្ងៃទី​២៩​កុម្ភៈ ដើម្បី​តាក់តែង​ឲ្យបាន នូវអត្ថបទមួយ​ ដែលមានខ្លឹមសារ កំណត់កម្មវត្ថុទិសដៅ ព្រមទាំងអនុសាសន៍​ជាវិធានការចាំបាច់ ដើម្បីអភិរក្ស និងស្រោចស្រង់ឡើងវិញ នូវប្រព័ន្ធជីវចម្រុះទូទាំងពិភពលោក​។ នៅក្នុងសន្និសីទកាសែត មុនបើកសម័យប្រជុំ លោកស្រី Elisabeth Maruma Mrema អគ្គលេខធិការ នៃសន្ធិសញ្ញាអន្តរជាតិ ដើម្បីប្រព័ន្ធជីវចម្រុះ CBD បានលើកឡើងថា « ពេលនេះជាពេលបន្ទាន់ ដែលត្រូវតែមានការបោះជំហានទៅមុខ ក្នុងការជជែកគ្នា »។ លោកស្រី Anne Larigauderie នាយកប្រតិបត្តិនៃវេទិកា​អន្តររដ្ឋាភិបាលដើម្បីប្រព័ន្ធជីវចម្រុះ (IPBES) បានលើកឡើងថា មនុស្សលោកយើងច្រើនតំណមកហើយ មិនដែលមានសម័យកាលណា ដែលបំផ្លេចបំផ្លាញធម្មជាតិ ច្រើន និងលឿនខ្លាំង ដូចសម័យនេះទេ។ គួរកត់សំគាល់ថា វេទិកា​អន្តររដ្ឋាភិបាលដើម្បីប្រព័ន្ធជីវចម្រុះ ដែលប្រមូលផ្តុំអ្នកជំនាញផ្នែកនេះ បានសន្និដ្ឋានកាលពីឆ្នាំ២០១៩កន្លងទៅថា ៧៥% នៃផ្ទៃដី និង៦៦%នៃផ្ទៃទឹកសមុទ្រ ត្រូវបានកែប្រែ ឬធ្វើឲ្យ​ខូច​ ដោយ​សកម្មភាពរបស់មនុស្ស។ ពូជសត្វនិងរុក្ខជាតិប្រមាណ​១លាន​ពូជ កំពុងប្រឈមនឹងការវិនាសផុតពូជ។ ក្រុមអ្នកជំនាញ​បញ្ជាក់ថា ភាពហិនហោច នៃប្រព័ន្ធជីវចម្រុះទាំងនេះ នឹងហុចផលអវិជ្ជមាន មកលើមនុស្សលោកយើង ដែលរស់រំពឹងទៅលើធម្មជាតិ ដូចជា​ខ្យល់ដកដង្ហើម ទឹកសម្រាប់បរិភោគ និងចំណីអាហារ ជាដើម។ល។ ហេតុដូច្នេះហើយ បានជាក្រុមអ្នកជំនាញ បានផ្តោតក្តីសង្ឃឹមទាំងស្រុង ទៅលើការងាររួមគ្នា របស់​ក្រុម​ប្រទេសសមាជិក នៃសន្ធិសញ្ញាអន្តរជាតិ ដើម្បីប្រព័ន្ធជីវចម្រុះ ក្នុងការជំរុញ ឲ្យមានវិធានការរួម និងផ្តល់សន្ទុះដល់ការស្រោចស្រង់ធម្មជាតិ។ ក្នុងឆ្នាំ២០២០នេះដែរ នឹងមានកិច្ចប្រជុំក្របខណ្ឌអង្គការសហប្រជាតិ ដើម្បីការអភិរក្សធម្មជាតិ COP15 នៅទីក្រុងម៉ាកសីប្រទេសបារាំង និងវេទិកាCOP26 ដើម្បីអាកាសធាតុ នៅ​ទីក្រុហ្ក្លាស្កូវ ប្រទេសអង់គ្លេស។ វេទិការអន្តរជាតិធំៗទាំងនេះ គឺជាឱកាស ដែលប្រទេសទាំងអស់ រួមគ្នាកសាងឆន្ទៈ ក្នុងការស្រោចស្រង់ធម្មជាតិ ប្រព័ន្ធជីវចម្រុះ។ សូមបញ្ជាក់ថា កាលពីពាក់កណ្តាលខែមករា ក្រុមការងារសន្ធិសញ្ញាអន្តរជាតិដើម្បីប្រព័ន្ធជី​វចម្រុះ បានបញ្ចេញ​អត្ថបទគ្រោងរបស់ខ្លួន ដែលកំណត់អំពីការអភិរក្ស និង​ការស្រោចស្រង់ឡើងវិញ នូវប្រព័ន្ធជីវ​ចម្រុះ ពីនេះដល់ឆ្នាំ២០៥០។ ផ្នែកទីមួយ ដែលមានកម្រាស់១២ទំព័រ ផ្តោតសំខាន់ ទៅលើការកំណត់កម្មវត្ថុ ដែលត្រូវសម្រេចឲ្យបាន។ ចំណែកផ្នែកផ្សេងទៀត មានកំណត់អំពីវិធានការជាក់ស្តែង ដែលត្រូវធ្វើ ដើម្បីឈានទៅសម្រេចកម្មវត្ថុ និង​ការតាមដាន​ការអនុវត្តន៍ការងារ ប្រកបដោយតម្លាភាព។ ចំពោះកម្មវត្ថុគោល ដែលត្រូវសម្រេចឲ្យបាន គឺមានដូចជា ការបង្កើត និងពង្រីកតំបន់អភិរក្ស ឲ្យបានយ៉ាងហោច ទំហំ​៣០% នៅលើផ្ទៃដី នៅតំបន់សមុទ្រ និង​យ៉ាងហោច១០%​ ដែលជាតំបន់ការពារដាច់ខាត​។ កម្មវត្ថុមួយទៀត គឺការកាត់បន្ថយឲ្យបាន​ ៥០% នូវការបំពុលបរិស្ថាន ក្រោមរូបភាពផ្សេងៗ ដូចជា​ការប្រើប្រាស់ជីគីមី ទៅលើដី ឬទៅលើដំណាំ ការប្រើប្រាស់សារធាតុពុល​សម្លាប់សត្វល្អិត ការប្រើប្រាស់ផលិតផលធ្វើពីធាតុប្លាស្ទិកជាដើម។ ការកាត់បន្ថយនូវការបញ្ចេញឧស្ម័នពុល ដែលជាប្រភពនៃការកើនឡើងកំដៅផែនដី ក៏គឺជាកម្មវត្ថុមួយសំខាន់ដែរ។ លោកស្រី Louisa Carron តំណាងអង្គការ Greenpeacce បានលើកឡើងថា នេះគឺជាការបោះគ្រិះមួយ ដ៏សំខាន់ក្នុងការស្រោចស្រង់ភពផែនដី។ លោក Alexandar Rankovic អ្នកជំនាញម្នាក់ នៅវិទ្យា​ស្ថានដើម្បីការអភិវឌ្ឍន៍ប្រកបដោយចីរភាព និងទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិ បានលើកឡើងថា កម្មវត្ថុទាំងនេះ គឺជា​មូលដ្ឋាន​គ្រិះ​ ដែលប្រទេសសមាជិក ត្រូវតែគោរព​ឲ្យខាងតែបាន។ ដោយឡែក លោកស្រី Li Lin មន្ត្រីជំនាញរបស់អង្គការ WWF International បាន​យល់ឃើញថា ខ្លឹមសារគោលនៃអត្ថបទនេះ មិនបាន​និយាយចូលឲ្យស៊ីជម្រៅ ដល់មូលហេតុនៃការខូចរិចរិល នៃប្រព័ន្ធជីវចម្រុះឡើយ ជាក់ស្តែង ដូចជាប្រព័ន្ធផលិតចំណីអាហារ និងទំលាប់ប្រើប្រាស់ទំនិញគ្រប់សព្វសារពើ របស់មនុស្សសម័យទំនើប។ លោកស្រីបន្ថែមថា បង្អង់ការបំផ្លាញ​ប្រព័ន្ធជីវចម្រុះ មិនទាន់គ្រប់គ្រាន់ទេ គឺត្រូវរៀបចំកសាង បង្កើតឡើងវិញនូវ​ដែនជំរកធម្មជាតិ សម្រាប់សម្រាប់សត្វនិងរុក្ខជាតិ។ ចំណែក លោក Li Shuo មកពីអង្គការ Greenpeace បានលើកឡើងថា លោកសង្ឃឹមថា អត្ថបទថ្មីដែលគេកំពុងតែចរចាគ្នា ក្នុងក្របខណ្ឌសន្ធិសញ្ញាអន្តរជាតិ ដើម្បីប្រព័ន្ធជីវចម្រុះនេះ  នឹង​មានភ្ជាប់ជាមួយ​ នូវការតាមដាន បូកសរុបការងារ ឲ្យបានខ្ជាប់ខ្ជួន។ ការ​មានទស្សនៈវិស័យកម្មវត្ថុ ជារឿងល្អហើយ តែវាមិនធានាថា ការអនុវត្តន៍ជាក់ស្តែង នឹងបានជោគជ័យដូចអ្វីដែលគ្រោងទុកទេ។ អ្នកជំនាញរូបនេះបន្ថែមថា ផ្តើមចេញពីកម្មវត្ថុគោល គេត្រូវតែដាក់ចុះនូវវិធានការ អនុវត្តនៅតាមប្រទេសនីមួយៗ ឲ្យឃើញជាក់ស្តែង​​។ ជាការពិតណាស់​ វេទិការប្រជុំកំណត់​ទិសដៅធំៗ ដើម្បីអភិរក្ស ស្រោចស្រង់ប្រព័ន្ធជីវចម្រុះ របៀប​នេះ បានធ្វើច្រើនដងមកហើយ។ ជាក់ស្តែង កាលពីឆ្នាំ២០១០ ដែលគេបានកំណត់កម្មវត្ថុជាច្រើន​ ប៉ុន្តែដោយគ្មានយន្តការតាមដាន កម្មវត្ថុទាំងនោះ គ្មាននរណាម្នាក់គោរពឡើយ។ តែយ៉ាងណាក៏ដោយ លោកស្រីអគ្គលេខាធិការសន្ធិសញ្ញាអន្តរជាតិដើម្បីប្រព័ន្ធជីវចម្រុះ បានធានាអះអាងថា គេបានដកស្រង់បទពិសោធន៍ ពីបរាជ័យកាលពីពេលមុន ដើម្បីធ្វើវាឲ្យបានជោគជ័យសម្រាប់លើកនេះ៕

តាំង​ពី​ថ្ងៃ​សុក្រ ទី២១ កុម្ភៈ ទ័ពអាមេរិក និង​ទ័ព​របស់​ពួក​តាលីបង់​បាន​ផ្តើម​ទម្លាក់​កាណុងកាំភ្លើង​ចុះ​រយៈពេល ១សប្តាហ៍​រហូត​ដល់​ថ្ងៃ​សុក្រ ទី២៨ កុម្ភៈ ២០២០។ រយៈពេល​នៃ​ការ​ទម្លាក់​កាណុងកាំភ្លើង​ចុះ​រវាង​អាមេរិក និង​តាលីបង់​នៅ​ទូទាំង​អាហ្វហ្កានីស្ថាន​នេះ​ត្រូវ​បាន​គេ​ហៅ « រយៈពេល​នៃ​ការ​កាត់បន្ថយ​អំពើហិង្សា »។ បើ​គ្មាន​ឧប្បត្តិហេតុ​អ្វី​កើត​ឡើង​នៅ​ក្នុង​រយៈពេល​១សប្តាហ៍​នេះ​ទេ អាមេរិក និង​តាលីបង់​គ្រោង​នឹង​ចុះ​ហត្ថលេខា​លើ​កិច្ចព្រមព្រៀង​សន្តិភាព​ពេញលេញ​មួយ​នៅ​ថ្ងៃទី២៩ កុម្ភៈ​ក្នុង​ទីក្រុង​ដូហា ប្រទេស​កាតា។ បន្ទាប់​មក​នៅ ១០ថ្ងៃ​ក្រោយ​ការ​ចុះ​ហត្ថលេខា​លើ​កិច្ចព្រមព្រៀង​សន្តិភាព​ពេញលេញ​រវាង​អាមេរិក និង​តាលីបង់ ភាគី​ជម្លោះ​ផ្ទៃក្នុង​អាហ្វហ្កានីស្ថាន​អាច​នឹង​ចាប់​ផ្តើម​កិច្ចចរចា​ស្វែង​រក​សន្តិភាព​រវាង​គ្នា។ ហេតុអ្វី​បាន​ជា​ដំណើរ​ស្វែង​រក​សន្តិភាព​ឲ្យ​អាហ្វហ្កានីស្ថាន​ត្រូវ​ចាប់​ផ្តើម​ពី​ការ​ចរចា​រវាង​អាមេរិក និង​តាលីបង់ និង​ថា តើ​កិច្ចចរចា​មួយ​នេះ​អាច​ឈាន​ទៅ​បញ្ចប់​សង្រ្គាម ១៨ឆ្នាំ​បាន​ដែរ ឬ​ទេ?។ សន្តិភាព​ពិតប្រាកដ​សម្រាប់​អាហ្វហ្កានីស្ថាន​នៅ​មិន​ទាន់​មាន​ទេ តែ​នីតិវិធី​ស្វែង​រក​សន្តិភាព​បាន​ចាប់​ផ្តើម​ជាមួយ​នឹង​ការ​ទម្លាក់​កាណុងកាំភ្លើង​ចុះ​រវាង​ទ័ពអាមេរិក​ដែល​កំពុង​ឈរ​ជើង​លើ​ទឹកដី​អាហ្វហ្កានីស្ថាន និង​កម្លាំង​ឧទ្ទាម​តាលីបង់​រយៈពេល ១សប្តាហ៍​ដែល​គេ​ឲ្យ​ឈ្មោះ « រយៈពេល​នៃ​ការ​កាត់បន្ថយ​អំពើហិង្សា »។ នេះ​ជា​លទ្ធផល​ជាក់ស្តែង​ដែល​ទទួល​បាន​លើក​ដំបូង តាំង​ពី​អាមេរិក និង​តាលីបង់​បាន​ផ្តើម​ចរចា​សន្តិភាព​រវាង​គ្នា​ក្នុង​រដូវក្តៅ​ឆ្នាំ ២០១៨។ ប្រសិន​បើ​ពី​ថ្ងៃទី២១ ដល់​ថ្ងៃទី២៨ កុម្ភៈ គ្មាន​ការ​ផ្ទុះ​អាវុធ ឬ​អំពើ​ហិង្សា​អ្វី​កើត​ឡើង​ទេ អាមេរិក និង​តាលីបង់​បាន​ឯកភាព​ជួប​គ្នា​ជា​ថ្មី​នៅ​ក្នុង​ទីក្រុង​ដូហា ប្រទេស​កាតា​នា​ថ្ងៃទី២៩ កុម្ភៈ​ដើម្បី​ចុះ​ហត្ថលេខា​លើ​ព្រមព្រៀងសន្តិភាព​មួយ​ពិតប្រាកដ និង​ពេញលេញ។ រយៈពេល​នៃ​ការ​កាត់បន្ថយ​អំពើហិង្សា ១សប្តាហ៍​ជា​រយៈពេល​មួយ​ដែល​អនុញ្ញាត​ឲ្យ​មាន​ការ​វាយតម្លៃ​លើ​សុឆន្ទៈ ភាព​ស្មោះត្រង់ និង​ភាព​ប្រាកដប្រជា​របស់​ភាគី​នីមួយៗ​ក្នុង​ការ​គោរព​លើ​កិច្ចសន្យា​ទម្លាក់​កាណុងកាំភ្លើង​ចុះ​នៅ​ទូទាំង​ប្រទេស​អាហ្វហ្កានីស្ថាន។ រហូត​មក​ដល់​ពេល​នេះ ភាគី​នីមួយៗ​សុទ្ធ​តែ​បាន​ប្តេជ្ញាចិត្ត​គោរព​ឲ្យ​បាន​ខ្ជាប់ខ្ជួន។ បើ​អាមេរិក និង​តាលីបង់​ពិត​ជា​បាន​ចុះ​ហត្ថលេខា​លើ​កិច្ចព្រមព្រៀង​សន្តិភាព​រវាង​គ្នា​ក្នុង​ថ្ងៃទី២៩ កុម្ភៈ​មែន ភាគី​ផ្ទៃក្នុង​អាហ្វហ្កានីស្ថាន​អាច​នឹង​ចាប់​ផ្តើម​បើក​កិច្ចចរចា​សន្តិភាព​រវាង​គ្នា​នៅ ១០ថ្ងៃ​ក្រោយ​មក ពោល​នៅ​ថ្ងៃទី១០ មីនា។ ចូរ​កុំ​ភ្លេច​ថា​នៅ​ក្នុង​ជម្លោះ​ផ្ទៃក្នុង​អាហ្វហ្កានីស្ថាន តួអង្គនយោបាយ​សំខាន់​ទី៣ គឺ​រដ្ឋាភិបាល​ក្រុង​កាប៊ូល​សព្វថ្ងៃ។ តែ​សំណួរ​ដែល​គ្រប់​គ្នា​កំពុង​ចង់​ដឹង​ពេល​នេះ​គឺ​ថា ហេតុអ្វី​បាន​ជា​ដំណើរ​ស្វែង​រក​សន្តិភាព​ពិតប្រាកដ​ឲ្យ​អាហ្វហ្កានីស្ថាន​ចាំ​បាច់​ត្រូវ​មាន​កិច្ចព្រមព្រៀង​សន្តិភាព​រវាង​អាមេរិក និង​តាលីបង់​ជា​មុន​សិន?។ ដើម្បី​អាច​ឆ្លើយ​នឹង​សំណួរ​នេះ​បាន គេ​ត្រូវ​បក​ក្រោយ​ទៅ​មើល​ស្ថានការណ៍​កាល​ពី ១៨ឆ្នាំ​មុន​ដែល​អាមេរិក​ជំនាន់​លោក​ប្រធានាធិបតី Bush (កូន) បាន​បើក​ការ​វាយប្រហារ​រំលំ​របប​តាលីបង់​ក្នុង​ឆ្នាំ ២០០១ ពោល​ក្រោយ​មហា​ភេរវកម្ម ១១ កញ្ញា ២០០១ នៅ​អាមេរិក។ ១៨ឆ្នាំ​ក្រោយ​មក អាមេរិក​បាន​ផុង​ខ្លួន​កាន់​តែ​ជ្រៅ​នៅ​ក្នុង​សង្រ្គាម​មួយ​នេះ​ដោយ​បាន​ចំណាយ​លុយ​អស់ ៨៤០ ០០០លានដុល្លារ មាន​ស្លាប់​ទាហាន​ចំនួន ២ ៤០០នាក់ និង​របួស​ចំនួន ២០ ០០០នាក់។ ពិត​ណាស់ របប​តាលីបង់​បាន​រលំ​មែន តែ​រចនាសម្ព័ន្ធ និង​សកម្មភាព​របស់​ក្រុម​ឧទ្ទាម​មួយ​នេះ​មិន​បាន​ស្លាប់​ទេ។ ផ្ទុយ​ទៅ​វិញ ពួក​នេះ​កំពុង​បន្ត​សម្លាប់​ជនស៊ីវិល​ស្លូតត្រង់ ទាហាន​រដ្ឋាភិបាល និង​ទាហាន​អាមេរិក​តាម​រយៈ​ការ​វាយប្រហារ​នៅ​ពេល​ណា​ក៏​បាន និង​ទីកន្លែង​ណា​ក៏​បាន។ គឺ​ផ្តើម​ចេញ​ពី​ឥទ្ធិពល​មិន​ថមថយ​នេះ​ហើយ​ដែល​បាន​ធ្វើ​ឲ្យ​ចលនា​តាលីបង់​ក្លាយ​ជា​កម្លាំង​នយោបាយ​មួយ​មិន​អាច​ខ្វះ​បាន​នៅ​អាហ្វហ្កានីស្ថាន។ អាមេរិក​របស់​លោក​ដូណាល់ ត្រាំ​ដែល​ចង់​ឃើញ​សន្តិភាព​ពិតប្រាកដ​មួយ​នៅ​អាហ្វហ្កានីស្ថាន និង​ចង់​ដក​ទ័ពអាមេរិក​ចេញ​ពី​ទឹកដី​អាស៊ី​មួយ​នេះ​យល់​ឃើញ​ថា មាន​តែ​កិច្ចព្រមព្រៀង​សន្តិភាព​រវាង​អាមេរិក និង​តាលីបង់​ទេ​ទើប​គេ​អាច​ឈាន​ទៅ​សម្រេច​បាន​កិច្ចព្រមព្រៀង​សន្តិភាព​មួយ​រវាង​ភាគី​ជម្លោះ​ផ្ទៃក្នុង​អាហ្វហ្កានីស្ថាន។ ត្រង់​ចំណុច​នេះ ប្រធានាធិបតី​អាហ្វហ្កានីស្ថាន​លោក​ហ្កានី​ក៏​យល់​មិន​ច្រឡំ​ដែរ។ តែ​បញ្ហា​នៅ​ត្រង់​ថា​នៅ​ក្នុង​ជួរ​កងទ័ព មាន​មួយ​ចំនួន​បាន​ទាត់​ចោល​ជា​ស្រេច​លើ​គំនិត​នៃ​ការ​វិល​ចូល​ឆាក​នយោបាយ​របស់​ពួក​តាលីបង់។ មន្រ្តីយោធា​ជាន់ខ្ពស់​អាហ្វហ្កានីស្ថាន​មួយ​ចំនួន​បាន​ចោទ​ជា​សំណួរ​ថា កម្លាំង​រដ្ឋាភិបាល​កំពុង​មាន​ប្រៀប​ខ្លាំង​លើ​ពួក​ឧទ្ទាម​តាលីបង់​ហើយ ចុះ​ហេតុអ្វី​បាន​ជា​ត្រូវ​ចរចា​ជាមួយ​ពួក​នេះ​ទៅ​វិញ?។ ឃើញ​ថា​ចង់ ឬ​មិន​ចង់ ការ​ប្រឈម​មុខ​ដាក់​គ្នា​ហាក់​ផ្តើម​លេច​រូបរាង​រវាង​តាលីបង់ និង​រដ្ឋអំណាច​ក្រុង​កាប៊ូល។ មាន​ចំណុច​ពីរ​សំខាន់​ដែល​ភាគី​ផ្ទៃក្នុង​ទាំង​ពីរ​កំពុង​បន្ត​មិន​ចុះ​សម្រុង​គ្នា ទី១ ទាក់ទង​នឹង​វត្តមាន​ទាហាន​បរទេស​ដែល​ពួក​តាលីបង់​មិន​ចង់​ឲ្យ​មាន តែ​អាមេរិក​ធ្លាប់​បាន​បញ្ជាក់​ពី​ការ​ចង់​រក្សា​ទុក​តិចតួច និង​ទី២ ទាក់ទង​នឹង​ការ​ដោះ​លែង​អ្នកទោស​តាលីបង់​ចំនួន ៥ ០០០នាក់​ជា​ថ្នូរ​នឹង​ការ​ដោះ​លែង​អ្នកទោស​ទាហាន​រដ្ឋាភិបាល​អាហ្វហ្កានីស្ថាន​ចំនួន ១ ០០០នាក់ តែ​ប្រធានាធិបតី​អាហ្វហ្កានីស្ថាន​លោក​ហ្កានី​បាន​បដិសេធ​យ៉ាង​ដាច់​អហង្ការ។ តើ​ដំណើរ​ស្វែង​រក​សន្តិភាព​ពិត​ប្រាកដ​មួយ​ឲ្យ​អាហ្វហ្កានីស្ថាន​មិនមែន​កំពុង​ទទួល​បរាជ័យ​ទេ ឬ​យ៉ាង​ណា? វា​ហាក់​ដូច​ជា​រហ័ស​ពេក​ដែល​គេ​ហ៊ាន​សន្និដ្ឋាន​យ៉ាង​ណា​នោះ។ អ្វី​ដែល​គេ​អាច​និយាយ​បាន រយៈពេល​នៃ​ការ​ទម្លាក់​កាណុងកាំភ្លើង​ចុះ​រវាង​អាមេរិក និង​តាលីបង់​ពេល​នេះ​កំពុង​ផ្តល់​ក្តីសង្ឃឹម​ធំធេង​ក្នុង​ការ​ឈាន​ទៅ​ស្តារ​សន្តិភាព​ឡើង​វិញ​នៅ​ក្នុង​ប្រទេស​មួយ​ដែល​បាន​ញាំញី​ដោយ​សង្រ្គាម​ជិត ២០ឆ្នាំ៕

ស្របនឹងអនុក្រឹត្យ ចុះហត្ថលេខាដោយ ប្រមុខរដ្ឋាភិបាល ក្នុងគោលដៅបង្ការទល់នឹងការឆ្លង នៃ មេរោគ កូរ៉ូណាវីរុស រុស្ស៊ីចាប់ពីថ្ងៃ២០កុម្ភៈមក បិទព្រំដែនខ្លួន ដោយឥតកំណត់ពេល សម្រាប់ការធ្វើ ដំណើរចូលមកក្នុងដែនដីរុស្ស៊ី នៃ គ្រប់ពលរដ្ឋប្រទេសចិនដោយមិនអាស្រ័យ តាមទិដ្ឋាការជា ទេសចរ ជានិស្សិត ជាសហគ្រិន និង ជាកម្មករឡើយ។ ប៉ុន្តែក្រឹត្យនោះ ឥតប៉ះលើ ការធ្វើដំណើរនៃពលរដ្ឋចិន ឆ្លង កាត់ តាមអាកាសយានដ្ឋានរុស្ស៊ីឡើយ។ មកទល់ឥឡូវ ក្នុងមួយឆ្នាំៗ មានអ្នកទេសចរចិន ប្រមាណ ១លាន ៥ សែន នាក់ តែងមកទស្សនាប្រទេសរុស្ស៊ី។ ដោយឡែក ពលករចិន រាប់ម៉ឺននាក់ រមែងមកកាន់ ប្រទេសរុស្ស៊ី ដើម្បីជាប់ដៃរវល់ក្នុង វិស័យកសិកម្ម លក់ដូរទំនិញនៅតាមទីផ្សាររុស្ស៊ី និងថែមទាំងធ្វើការខាង សាងសង់ មេត្រូនៅ ក្រុង ម៉ូស្គូ ទៅផង។ តើអវត្តមាន នៃជនជាតិចិនទាំងនោះ អាចជះចំហាយយ៉ាងណា ដែរ មកលើសេដ្ឋកិច្ចរុស្ស៊ី?  ពលរដ្ឋចិន ធ្វើដំណើរចូលមកប្រកបការងារនៅរុស្ស៊ី គឺទៅតាម កូតា ដែល រំលែកដោយ ក្រសួង ការងាររុស្ស៊ី។ សម្រាប់ឆ្នាំ ២០២០  កូតាដែលរំលែកនោះ គឺសម្រាប់ពលករចិនមក ធ្វើការស៊ីឈ្នួល នៅរុស្ស៊ី ក្នុងចំនួន ៣ ម៉ឺន ៣ ពាន់ នាក់ ដែលភាគច្រើនគឺធ្វើការនៅឯតំបន់ចុងបូព៌ា​រុស្ស៊ី ស្ថិតនៅជិតនឹង ប្រទេស ចិន។ ពីក្នុងនោះ ១ម៉ឺន ៤.០០០ នាក់ ជាប់ដៃរវល់ខាងសំណង់ ដោយធ្វើជា ជាងបាយអ ជាងលាយបេតុង ជាង បូកម្នាងសិលា។ ប្រមាណ ៣.៣០០ នាក់ ធ្វើការ ក្នុងវិស័យពាណិជ្ជកម្ម ៖ ធ្វើជា ភ្នាក់ងារ ជំនួញ ជា អ្នកលក់ និងជា បេឡាធិការ។ ប្រមាណ ៥% នៃអ្នកដែលត្រូវបានអនុញ្ញាតឲ្យមកធ្វើការនៅរុស្ស៊ី គឺ ជាប់ដៃរវល់ក្នុងវិស័យកសិកម្ម ជា អ្នកបើកត្រាក់ទ័រ អ្នកដាំបន្លែ ក្សេត្រវិទូ។ ប្រមាណ ១.៥០០ នាក់ដែរ ធ្វើជា ចុងភៅ និង ជាអ្នករត់តុបម្រើភ្ញៀវក្នុងភោជនីយដ្ឋាន ត្រូវបានអញ្ជើញ ឲ្យមកធ្វើការនៅរុស្ស៊ី  គឺ អ្នកចាប់សរសៃ ៧៣ នាក់ និង គ្រូពេទ្យ ៣៥ នាក់ ។ តាមធម្មតា ទៅទល់ចុងឆ្នាំ ចំនួនកូតា តែងកើនឡើង ។ ឧទាហរណ៍ ជាតុល្យការឆ្នាំ ២០១៩ ក្រុមហ៊ុន នានា នៅរុស្ស៊ី បានទទួលសិទ្ធិ ដើម្បីជួលកម្មករចិន ដល់ ៥ ម៉ឺននាក់។ ក្នុងឆ្នាំនេះ ផែនការខាងជួលកម្មករ ចិន អាចរំខាន ដោយការឆ្លងនៃ មេរោគ កូរ៉ូណាវីរុស ដែលមានប្រភពក្នុងប្រទេសចិន និង រំខានដោយ បម្រាមរដ្ឋាភិបាលរុស្ស៊ី ហាមមិនឲ្យពលរដ្ឋចិន ចូលប្រទេសរុស្ស៊ី។ វិស័យកសិកម្ម ៖ ជាតិអ៊ូសបេក និងតាហ្ស៊ីក អាចជំនួសជាតិចិនឬ? ពួកអ្នករកស៊ី នៅរុស្ស៊ី ចាប់ធុំក្លិនទៅហើយ ផលប៉ះពាល់បណ្តាលមកពី កូរ៉ូណាវីរុស ។ ជាក់ស្តែង នៅក្រុង ម៉ូស្កូ ភោជនីយដ្ឋាចិន បាននាំគ្នាបិទឈប់ដំណើរការជាបន្តបន្ទាប់ ។ ចំណែក វិស័យកសិកម្មរុស្ស៊ី កំពុង ត្រៀមខ្លួន សម្រាប់ ការចាកចេញទៅនៃ ការីការិនីចិន។   ក្រុមហ៊ុនចិនធំៗខ្លួនឯងផ្ទាល់ តាំងពីមុនរដ្ឋាភិបាលរុស្ស៊ី ចេញបម្រាមនោះម៉្លេះ បានចាប់ផ្តើមទៅហើយ នីតិវិធី បង្ខាំងសហការីខ្លួនណា ដែលត្រឡប់មកពីប្រទេសចិនវិញ ឲ្យនៅដាច់ដោយឡែក ក្នុងរយៈពេល ២ សប្តាហ៍ ដើម្បីសន្និដ្ឋាន បើ ខ្លួនប្រាណគេឆ្លងដោយមេរោគ កូរ៉ូណារីរុស  នោះ ក្នុងរយៈពេលនេះ មេរោគ កូរ៉ូណាវីរុស នឹងបង្កជាជំងឺរលាកសួតប្រភេទថ្មី មែន។ បម្រាមហាមមិនឲ្យពលរដ្ឋចិនប្រជាមានិត ចូលប្រទេសរុស្ស៊ី អាចជះឥទ្ធិពលលើ វិស័យកសិ-ឧស្សាហកម្ម តំបន់ចុងបូព៌ារុស្ស៊ី ។ នៅទីនោះ ជនជាតិចិន វត្តមាន ក្នុងឋានៈ ជា អ្នកជួលដីធ្វើកសិកម្ម និងជា អ្នកស៊ីឈ្នួល ឲ្យម្ចាស់កសិដ្ឋានរុស្ស៊ី។ គិតត្រឹមឆមាសទី២ ឆ្នាំ ២០១៩ ពួកសហគ្រិនចិន និង ជនជាតិចិន ដែលចូលសញ្ជាតិជាពលរដ្ឋរុស្ស៊ី ទៅហើយ បានតាំងការត្រួតត្រាលើ ដី ទំហំ ៣៥០.០០០ ហិកតា ដែលសម្រាប់ដាំដុះដំណាំ។ ជាការ ប្រៀបធៀប ក្នុងឆ្នាំ ២០១៩ នៅតាមខេត្តរុស្ស៊ី ៥ តំបន់ចុងបូព៌ា ជាប់នឹងប្រទេសចិន មានសាបព្រោះលើ ផ្ទៃដី ដល់ទៅ ២លាន២សែនហិកតា។ ធ្វើការ នៅតាមកសិដ្ឋានចិន គឺ ទាំងជាតិចិន ទាំងជាតិរុស្ស៊ី។ ពួក ម្ចាស់កសិដ្ឋានរុស្ស៊ី ក៏ជួល កម្លាំងពលករចិនដែរ ក្រោមលេសថា នៅស្រុកស្រែ មាននៅសល់តិចណាស់ អ្នកជំនាញជាតិរុស្ស៊ីផ្ទាល់ ដែលមិននិយមសុរា ។ បើពលករចិន ស្រាប់តែចាកចេញទៅ នោះតាមសម្តីពួក ម្ចាស់កសិដ្ឋានរុស្ស៊ី គឺ គេគ្រោងស្វែងរក ការីការិនី ពីប្រទេសតំបន់អាស៊ីកណ្តាល បែបយ៉ាងពី អ៊ូសបេកគីស្ថាន និង តាហ្ស៊ីគីស្ថាន ។ ជាងសំណង់ចិន ក្នុងមេត្រូម៉ូស្គូ បច្ចុប្បន្ន មានកម្មករចិន ធ្វើការ នៅការដ្ឋានសង់ស្ថានីយថ្មី ៣ កន្លែងនៃ មេត្រូម៉ូស្គូ។ នៅរុស្ស៊ី កម្មករចិន ក៏ ជាប់ដៃយ៉ាងសកម្មក្នុង វិស័យសំណង់។ ជាញឹកញយ គេធ្វើការខាងសង់អគារខ្ពស់ៗ -នេះ បើតាមការឲ្យ ដឹង នៃ មន្ទីរចម្រុះពាណិជ្ជកម្ម​និងឧស្សាហកម្ម ខាងផ្នែកសំណង់។  អគារខ្ពស់ៗ ក្នុង ប្រទេសរុស្ស៊ី ច្រើនតែ សង់ឡើង នៅក្រុងម៉ូស្គូ និង Saint-Petersbourg ។ បម្រាមរដ្ឋាភិបាល អាចនាំឲ្យ អូសបន្លាយទៅ  ការ សាងសង់ ប៉ុន្តែ ជាទូទៅ នៅទីផ្សារសំណង់ ការនេះមិនមានឥទ្ធិពលធំដុំទេ។ ដ្បិត កម្មករចិន អាចជំនួស ដោយកម្មករមកពីប្រទេសឯទៀត ជាពិសេសដោយ កម្មករជាតិ តួកគី។ ប៉ុន្តែនៅ ទីផ្សារសំណង់រុស្ស៊ី ធ្វើការ មិនគ្រាន់តែកម្មករដាច់ៗដោយឡែកទេ តែក៏ទាំង បណ្តាក្រុមហ៊ុនទៅផង។ ភោជនីយដ្ឋាន . មានអ្នកធ្វើការ ប៉ុន្តែ ចំនួនភ្ញៀវ កាន់តែធ្លាក់ចុះទៅ តាមការឲ្យដឹងនៃ សមាគមពាណិជ្ជកម្មរុស្ស៊ី-ចិន ៖ ពលរដ្ឋមកពីចិនប្រជាមានិត ច្រើនតែរកការបានធ្វើ នៅ តាមភោជនីយដ្ឋាចិន ប៉ុន្តែ ភោជនីយដ្ឋានចិន ចេះតែបិទទ្វារជាបន្តបន្ទាប់ ដោយមកពីមិនសូវមានភ្ញៀវ។ សូម្បីតែ ជនជាតិចិន ដែលរស់នៅក្រុងម៉ូស្គូ ក៏ចេះតែចៀសវាងមិនចូលភោជនីយដ្ឋានជាតិខ្លួនទេ ពីព្រោះ គេខ្លាច មានភ្ញៀវជាតិខ្លួន ដែលទើបត្រឡប់មកពីស្រុកចិន ក្រែងពាំជាប់ដោយមេរោគ កូរ៉ូណាវីរុស ម៉្លោះហើយ បានជា សម្រាប់គេ សុខភាព គឺថ្លៃជាង។ តាមទិន្នន័យ ស្ថាប័នសន្តិសុខរុស្ស៊ី  FSB ខាងត្រួតពិនិត្យលើ ច្រកចេញចូលប្រទេសរុស្ស៊ី ក្នុងឆ្នាំ ២០១៩ មានពលរដ្ឋចិន ធ្វើដំណើរចូលប្រទេសរុស្ស៊ី ជា ទេសចរ  គឺ ជិត ១,៥ លាននាក់ , ជា Businessmen  គឺ ៣ សែន ៣ ម៉ឺន នាក់ , តាមរថយន្ដផ្ទាល់ខ្លួន ១ សែន ៩ ម៉ឺននាក់, តាមទិដ្ឋាការ ឯកជន ១សែន ៥ពាន់នាក់, តាមទិដ្ឋាការការងារ ៩ ម៉ឺន ៣ ពាន់ នាក់, តាមទិដ្ឋាការនិស្សិត ៥ ម៉ឺន ២ ពាន់ នាក់ , ឆ្លងកាត់ប្រទេសរុស្ស៊ី គឺ ២.០០០ នាក់។ ទាក់ទាញអារម្មណ៍ពលរដ្ឋចិន គឺ ក្រុងម៉ូស្គូ និង ក្រុង Saint-Petersbourg  ជាទីដែលគេ និយមទិញ វត្ថុប្រណិតៗ ដែលថ្លៃៗ។ ទាំងក្រុងរុស្ស៊ីនានានៅតំបន់ចុងបូព៏ា ក៏អាស្រ័យនឹង ទេសចរចិនដែរ។ ក្រុមហ៊ុនណា ដែលធ្វើការក្នុងវិស័យទេសចរណ៍ កំពុងរងទទួលការបាត់បង់។ ជនជាតិចិន  មានទំហំ ដល់ ៣០% នៃ ទីផ្សារទេសចរណ៍រុស្ស៊ី ហើយគ្រាន់តែ ក្នុងប៉ុន្មានថ្ងៃនេះ  ការបាត់បង់របស់ភាគីរុស្ស៊ី ដោយមកពី មេរោគ កូរ៉ូណាវីរុស គឺ ម្តុំ ៣០ លាន ដុល្លារ ទៅហើយ - តួលេខនេះ ចេញដោយ សមាគម ក្រុមហ៊ុន ទេសចរណ៍ ក្រោមឈ្មោះថា” ពិភពលោកគ្មានព្រំដែន”៕

នៅ​ឆ្នាំ២០២០នេះ​ ទិន្នផល​ស្រូវ​របស់​ថៃ ​​ធ្លាក់​ចុះ និង​មិន​សូវ​ប្រកួត​ប្រជែង​ទេ។ ដូច្នេះ​ថៃ អាច​នឹង​ត្រូវ​ធ្លាក់​ចំណាត់​ថ្នាក់ ​ជា​ប្រទេស​អ្នក​នាំ​អង្ករចេញ​លំដាប់​លេខ​មួយ​​ពិភពលោក។ ប្រទេស​ដែល​នឹង​មកដណ្តើមយក​តួនាទីនេះ​ពី​ថៃ គឺ​វៀតណាម។ ថៃ​មាន​ឈ្មោះ​បោះ​សំឡេង ជា​ប្រទេស​អ្នក​នាំ​អង្ករ​ចេញ​ដ៏​សំខាន់​មួយ​ នៅ​លើ​ពិភពលោក តាំង​ពី​ទសវត្សរ​៦០មក និងធ្លាប់​​បាន​ជាប់​ចំណាត់​ថ្នាក់​​លេខ​មួយ​​ផង។ ប៉ុន្តែ​នៅ​ឆ្នាំ២០២០​ ​រាជាណាចក្រថៃ នឹង​អាច​បាត់​បង់​នាម​ជា​ប្រទេស​នាំ​ចេញ​អង្ករ​លំដាប់​ទីពីរ​ពិភពលោក ដោយ​ធ្លាក់​ចំណាត់​មក​នៅ​ត្រឹម​លេខ​បី​។ សមាគម​អ្នក​នាំ​ចេញ​អង្ករ​ថៃ បានទទួល​ស្គាល់​ដោយ​ខ្លួន​ឯង​តែ​ម្តងថា សម្រាប់ការ​​នាំ​ចេញ​​នាឆ្នាំ​២០២០នេះ ថៃមិន​អាច​សម្រេច​កម្មវត្ថុប្រមូល​​អង្ករ​ឱ្យ​បាន​៧លាន​តោន​កន្លះ​​បាន​ទេ បើ​ទោះ​បី​ជា​កម្មវត្ថុឆ្នាំ​នេះ​មាន​កំរិត​​ដ៏​ទាប​ខ្លាំង​មិន​ធ្លាប់​មាន​គិត​ចាប់​ពី​ឆ្នាំ​២០១៣មក​ក៏​ដោយ។ ​​ផ្ទុយ​ទៅ​វិញ វៀតណាម ដែលមាន​សង្ឃឹម​ថា​នឹង​អាច​​នាំ​​​អង្ករ​ទៅលក់​នៅ​​បរទេស​បាន​ចំនួន​ ៧​លាន​តោន នៅ​ឆ្នាំ​នេះ អាច​នឹង​ឆក់​ឱកាសវ៉ារ​ថៃ​យក​តំណែង​ជា​អ្នក​នាំ​ចេញ​អង្ករ​លំដាប់​ទីពីរពិភពលោក។ នេះ​បើ​តាម​ការ​អះអាង​របស់​លោក​ Chookiat​ Ophaswongse​ ប្រធាន​កិត្តិយស​សមាគម​អ្នក​នាំ​អង្ករ​ចេញ​​របស់​ថៃ ដែល​ពន្យល់​ទៀត​ថា វៀតណាម​មិន​ត្រឹម​តែ​អាច​នាំ​ចេញ​អង្ករ​ក្នុង​តម្លៃ​ថោក​ជាង​ថៃ​ទេ តែ​ថែម​ទាំង​បាន​ពង្រឹង​វត្តមាន​នៅលើ​ទីផ្សារ​អង្ករ​សំខាន់ៗ​ ដូច​ជា​ទីផ្សារ​ចិន ហុងកុង ម៉ាឡេស៊ី និង​ហ្វីលីពីន។ កិច្ចព្រមព្រៀង​ផ្តោះប្តូរ​ពាណិជ្ជកម្មសេរី ​វៀតណាម-អឺរ៉ុប​ ជា​ឱកាស​មួយ​បន្ថែម​ទៀត សម្រាប់​​វៀតណាម​​បង្កើន​ការ​នាំ​ចេញ​អង្ករ​ទៅ​សហភាព​អឺរ៉ុប។ ក្នុង​ប្រវត្តិ​នាំ​ចេញ​​អង្ករ វៀតណាម​ធ្លាប់​បាន​វ៉ារ​ឈ្នះថៃ​តែ​ម្តង​​នៅ​ឆ្នាំ២០១២។ នៅឆ្នាំនោះ រដ្ឋាភិបាល​ថៃ របស់​លោកស្រី យីងឡាក់ ស៊ីណាវ៉ាត្រា មិន​អាច​បញ្ចេញ​អង្ករ​ទៅ​លក់​នៅលើ​​ទីផ្សារ​អន្តរជាតិ​ ឱ្យ​អស់​ពី​ស្តុក​បាន ព្រោះ​រដ្ឋាភិបាល​បាន​ប្រមូលទិញ​ស្រូវ​ពីប្រជាពលរដ្ឋ​ក្នុង​តម្លៃ​ថ្លៃ​ពេក ទើប​មិន​អាច​ទៅ​ប្រកួត​ប្រជែង​នឹង​គេ​បាន។ នយោបាយ​ទិញ​ស្រូវ​ថ្លៃ​ពី​ប្រជាពលរដ្ឋ​ ​បាន​នាំ​​លោកស្រី​ យីងឡាក់ ឱ្យ​ទៅ​ប្រឈម​នឹង​តុលាការ​ ពី​បទ​ធ្វេសប្រហែសធ្វើ​ឱ្យ​ខូច​ផលប្រយោជន៍​ជាតិ​ និង​ទំនង​​ជាលេស​មួយ​ជំរុញ​ឱ្យ​មេដឹកនាំ​យោធា​ធ្វើ​រដ្ឋប្រហារ​ទម្លាក់​លោកស្រីនៅ​ឆ្នាំ​២០១៤។ ការនាំ​ចេញ​អង្ករ​របស់​ថៃ បានឡើង​ដល់​កំរិត​ដើម​វិញ នៅ​ឆ្នាំ​២០១៤ ប៉ុន្តែ​ថៃ​លែង​មាន​ចំណែកធំ​នៅ​​លើ​ផ្សារ​អង្ករ​ដូច​មុន​ទៀត​ហើយ ជាពិសេសទីផ្សារ​នៅហុងកុង។ ​តើមាន​​មូលហេតុ​អ្វី​ដែល​ជំរុញ​ឱ្យ​ថៃ មិន​អាច​សម្រេច​កម្មវត្ថុ​នាំ​ចេញ​អង្ករ​របស់​ខ្លួន​បាន សម្រាប់​ឆ្នាំ​២០២០? ផ្ទុយ​ពី​ឆ្នាំ​២០១២ នៅ​ឆ្នាំ​២០២០នេះ ថៃ​ខ្វះ​អង្ករ​សម្រាប់​នាំ​ចេញ​តែ​ម្តង ! ដោយហេតុតែ​ភាព​រាំង​ស្ងួត ស្រូវផ្តល់​ទិន្នផល​​ទាប។ ម្យ៉ាង​ទៀត អង្ករ​ថៃ​បាត់​ភាព​​ប្រកួតប្រជែង​នៅ​លើ​ទីផ្សារ ដោយសារ​​លុយ​បាត​ឡើង​ថ្លែ​ បើប្រៀប​ទៅនឹង​ប្រាក់​ដុល្លារ​អាមេរិក។ នៅមាន​បញ្ហា​មួយ​ទៀត ដែល​ធ្វើ​ឱ្យ​ការ​នាំ​ចេញ​​ធ្លាក់​ចុះដែរ គឺ​ថៃ​មិន​ចេះ​បង្កើន​​ប្រភេទ​អង្ករ ​សម្រាប់​តម្រូវ​ចិត្ត​ទីផ្សារ​ពិភពលោក ចង់​បាន​រសជាតិ​ថ្មីៗ​រហូត​ទេ។ ពិភពលោក​កាន់​តែ​និយម​ ចង់​បានច្រើនឡើងៗ ​អង្ករ​ក្រអូប​ ឬ​ទន់។ តំណាង​សមាគម​កសិករអ្នក​នាំ​អង្ករ​ចេញ​ថៃ ក៏​ធ្លាប់​បាន​ទទួល​ស្គាល់​ថា​ អង្ករ​ថៃ​លែង​សូវ​ក្រអូប​ និង​ធ្លាប់​បាន​ស្នើ​សុំ​ឱ្យ​រដ្ឋាភិបាល​ជួយ​រក​មធ្យោបាយ​កែ​លម្អ តែ​គ្មាន​ចម្លើយ។ ក្រៅ​អំពី​កត្តា​ក្នុង​ស្រុក​ ភាព​ប្រកួត​ប្រជែង​រវាង​ថៃ​និង​វៀតណាម ត្រូវ​រំពឹង​លើ​កត្តា​ខាង​ក្រៅ​មួយ​ទៀត គឺ​ចិន។ នេះ​បើ​តាម​ការ​អះអាង​របស់​អ្នក​ជំនាញ​សេដ្ឋកិច្ចនៅ​មជ្ឈមណ្ឌល​សហប្រតិបត្តិការ​អន្តរជាតិផ្នែក​ស្រាវជ្រាវ​កសិឧស្សាហកម្មដើម្បីអភិវឌ្ឍន៍ Cirad ​ លោក Patricio Mendez del Villar ។ តាំង​ពី​ប៉ុន្មាន​ឆ្នាំ​មក​នេះ ចិន​​បានក្លាយ​ជាអ្នក​គ្រប់គ្រង​ទីផ្សារអង្ករ ដោយចិននាំ​ចូល​អង្ករ​ដ៏សម្បើម​ខ្លាំង។ ប៉ុន្តែ​ជាមួយ​នឹង​ការ​លេច​ឡើង​នៃ​មេរោគ​កូរ៉ូណា​វីរុស ចិន​បាន​បិទ​ព្រំដែន​​ជាមួយ​វៀតណាម​ជិត​ខាង។ ការ​នេះ​អាច​នឹងធ្វើ​ឱ្យ​ការ​ផ្តោះ​ប្តូរ​អង្ករ​វៀតណាម​រអាក់រអួល។ ចិន​នេះ​ដដែល​ ក៏​បានក្លាយ​ជា​ប្រទេស​នាំ​ចេញ​អង្ករ (បីលាន​តោន​នៅ​ឆ្នាំ​២០១៩) ដោយ​ធ្វើ​ការនាំ​ចេញ​ទៅ​លក់​ជា​ពិសេស​នៅ​អាហ្វ្រិក ដែល​​ជា​ការ​ច្រិប​យក​ទីផ្សារ​ពី​ថៃ និង​ពី​ឥណ្ឌា។ ក្រោយ​ពី​ពាណិជ្ជកម្ម​អង្ករ​ពិភពលោក​បាន​ធ្លាក់​ចុះ នៅ​ឆ្នាំ​២០១៩ ដោយ​ហេតុ​តែ​សេចក្តីត្រូវការ​នៅ​ឥណ្ឌូណេស៊ី នៅ​បង់ក្លាដែស និង​នៅ​ចិន​ធ្លាក់​ចុះ គេ​សង្ឃឹមថា​ការ​នាំ​ចេញអង្ករ​នឹង​អាច​កើនប្រសើរ​​ឡើង​វិញ​​​នៅ​ឆ្នាំ​២០២០​។ ប៉ុន្តែរោគ​រាតត្បាត​ Covid-19 អាច​ជា​អាវុធ​មុខ​ពីរ ៖ ទប់​ពាណិជ្ជកម្ម​អង្ករ ឬជំរុញ​ឱ្យមាន​ការ​បង្កើន​ស្តុក​អង្ករ នៅ​ចិន ​ហុងកុង ឬ​​សិង្ហបុរី។ អ្វី​ដែល​ច្បាស់​លាស់​ជាង​គេ គឺ​ឥណ្ឌានឹង​រក្សា​តំណែង​ជា​អ្នកនាំ​អង្ករ​​ចេញ​លំដាប់ទីមួយពិភពលោក ដោយ​មាន​ចំណែក​ដល់​ទៅ​២៥%​លើ​ទីផ្សារ​ពិភពលោក។​ ហើយ​តម្លៃ​អង្ករ​នឹង​ប្រែប្រួល​ចុះ​ឡើង​ខ្លាំង​ជាង​ឆ្នាំ​កន្លង​ទៅ៕

ផ្ទុះ​ឡើង​ដំបូង​នៅ​ចុង​ខែ​ធ្នូ ឆ្នាំ​២០១៩​ នៅ​ក្រុង​វូហាន ខេត្ត​ហ៊ូពេ កូរ៉ូណា​វីរុស ឬ​កូវីត​-១៩ បាននិង​កំពុង​​បន្ត​សម្លាប់ ​ និង​ចម្លង​មនុស្ស​បន្ថែម​ជា​រៀង​រាល់​ថ្ងៃ នៅប្រទេស​ចិន។ តួលេខ​បញ្ជាក់​អំពី​ចំនួន​​អ្នក​ស្លាប់ អ្នក​ឆ្លង​ថ្មី អ្នក​ជា ក៏​ត្រូវ​បានអាជ្ញាធរ​ចិន ផ្តល់​ជូន​​ជារៀង​រាល់​ថ្ងៃ​ដែរ។ ​មិន​តែ​ប៉ុណ្ណោះ អាជ្ញាធរ​កុម្មុយនិស្ត​ បាន​ផ្សព្វផ្សាយ​សុន្ទរកថា​របស់លោកស៊ីជីនពីង ​ ​ដែលបញ្ជាក់​ថា ប្រធានាធិបតី​ចិន​បាន​ដឹង​អំពី​ភាព​ធ្ងន់ធ្ងរ​ខ្លាំង​នៃ​ជំងឺ​រាតត្បាត​កូរ៉ូណា​ថ្មី តាំង​ពី​ថ្ងៃទី ៧ មករា ២០២០​ ពោលគឺ​តាំង​ពី​ដំបូងភ្លាមម្ល៉េះ។ គិត​ចាប់តាំង​ពី​​បដិវត្ត​វប្បធម៌​បាន​បិទ​បញ្ចប់​ទៅ នេះ​ជា​លើក​ទី​មួយដែល​សភា​ប្រជាជន​ចិន ត្រូវ​លើក​ពេល​បើក​សម័យ​ប្រជុំ​ប្រចាំ​ឆ្នាំ​របស់ខ្លួន ដែល​មានប្រពៃណី​បើក​ធ្វើ​ជា​រៀង​រាល់​ឆ្នាំ នៅ​ដើម​ខែ​មីនា។ តាម​ទម្លាប់​ សមាជិក​សភា ២៩៨០​រូប និង​ប្រតិភូមកពីគ្រប់​ខេត្ត​ក្រុង​ជាង​ពីរពាន់នាក់​ផ្សេង​ទៀត ត្រូវ​មក​ជួប​ជុំ​គ្នា​នៅ​ក្នុង​វិមាន​ប្រជាជន​ នា​ទីក្រុង​ប៉េកាំង ជាមួយ​នឹង​​កាលវិភាគ​ស្ទើរ​មិន​ប្រែប្រួល​សោះ តាំង​ពី ឆ្នាំ​១៩៧០មក។ បើ​សរុបទាំង​​បុគ្គលិក​ធ្វើការ​ ដែល​មក​រៀប​ចំ​​តាំង​ពី​ជាង​១០​ថ្ងៃ​មុន​ទៀត សម័យប្រជុំ​សភា​ប្រចាំ​ឆ្នាំ​ តែង​​ប្រមូល​​ផ្តុំ​មនុស្ស​ប្រមាណ​​ជាង​ ៨ពាន់​នាក់។ បើ​តាម​ភ្នាក់ងារ​សារព័ត៌មាន​ផ្លូវការ​ចិន គណៈកម្មការ​អចិន្ត្រៃយ៍​សភា​ ត្រូវ​សម្រេច​ជា​ផ្លូវការ​នៅ​ថ្ងៃ​ទី ២៤​កុម្ភៈ ថា​លើក​សម័យ​ប្រជុំ​ឬ​ក៏​អត់។ ប៉ុន្តែ​គ្មាន​អ្វី​គួរ​ឱ្យ​សង្ស័យ​ទេ។ សភា​ច្បាស់​ជា​លើក​ពេល​ប្រជុំ គ្រាន់​តែ​មិន​ដឹង​លើក​ពេល​ប៉ុន្មាន​ថ្ងៃប៉ុណ្ណោះ ព្រោះ កាលពី​ថ្ងៃ​ទី ១៤​កុម្ភៈ ប៉េកាំង​បាន​ចេញ​បទបញ្ជា​ឱ្យ​​ឃុំ​ជន​គ្រប់រូប​ដែល​ត្រលប់​ចូល​រដ្ឋធានី ឱ្យនៅ​​ដាច់​ដោយ​ឡែក​ពី​គេ​២​សប្តាហ៍​សិន។ ដូច្នេះ​​ប្រតិភូ​ណា​ដែល​ត្រូវមក​ចូល​រួម​ប្រជុំសភា ត្រូវ​ចាក​ចេញនិង​អវត្តមាន​​ពី​ខេត្ត​របស់​ខ្លួន រយៈ​ពេលជិត​មួយ​ខែ។ អាជ្ញាធ​រ​ចិន​ពិត​ជា​អាច​អនុញ្ញាត​ឱ្យ​មេដឹកនាំ​បាត់​មុខ​​យូរ ក្នុង​ពេល​កំពុង​មាន​វិបត្តិ​ធ្ងន់ធ្ងរ​​ដូច្នេះ​បាន​ឡើយ។ សេចក្តី​សម្រេច​បែបនេះ ស​បញ្ជាក់​ឱ្យ​ឃើញ​​ថាលោក ស៊ី ជីនពីង ផ្តល់​តម្លៃ ដល់​​ការ​ប្រយុទ្ធ​ប្រឆាំង​នឹង​រោគ​រាតត្បាត​​កូរ៉ូណា​វីរុស សំខាន់​ជាង​អ្វីៗ​ទាំងអស់។ នេះជាសេចក្តី​សម្រេច​ប្រកប​ដោយ​និម្មិត្ត​រូប​ខ្ពស់​ណាស់ ព្រោះ​ការ​លើក​សម័យ​ប្រជុំ​សភា​ នឹង​ធ្វើ​ឱ្យ​កាលវិភាគ​ការ​ទូត​និង​កាលវិភាគ​របស់​ប្រធានាធិបតី​ ត្រូវ​ប្រែប្រួល​ដែរ។ តាម​គម្រោង​លោក ស៊ី ជីនពីង ត្រូវ​ចេញ​ទៅ​បំពេញ​ទស្សនកិច្ច​ដ៏​សំខាន់​មួយ​នៅ​ប្រទេស​ជប៉ុន នៅ​ដើម​ខែ​មេសា និង​ត្រូវ​បើក​​​ជំនួប​ ចិន-សហភាព​អឺរ៉ុប នៅ​ចុង​ខែ​មីនា នៅ​ប៉េកាំង ព្រមទាំង​ជំនួប​កំពូល​ចិន​និង​ក្រុម​ប្រទេស​នៅ​អឺរ៉ុប​ខាង​កើត​នា​ពាក់កណ្តាល​ខែ​មេសា។ យោង​តាម​ស្ថានភាព​បច្ចុប្បន្ន ប្រធាន​គណៈកម្មការអឺរ៉ុប​និងប្រធាន​​ក្រុមប្រឹក្សា​អឺរ៉ុប​ទំនង​ជា​មិនអាច​​អញ្ជើញ​ទៅ​ប៉េកាំង​បានទេ។ បន្ថែម​ពី​លើ​ការ​ប្រកាស​លើក​សម័យ​ប្រជុំ​សភា ទស្សនាវដ្តី​របស់​គណៈកម្មការ​កណ្តាល​បក្ស​ បាន​ផ្សព្វផ្សាយ​ ខុស​ទម្លាប់ កាលពី​ថ្ងៃទី ១៥​កុម្ភៈ សុន្ទរកថា​ទាំង​ស្រុង​របស់​លោក ស៊ី ជីនពីង ធ្វើ​នៅ​ចំពោះ​មុខ​សមាជិក​គណៈកម្មការអចិន្ត្រៃ​យ៍​នៃ​ការិយាល័យ​​នយោបាយ​មជ្ឈិមបក្ស​ ដែល​ជា​ស្ថាប័ន​កំពូលចិន។​ នៅ​ក្នុង​សុន្ទរកថា​ លោក​ ស៊ី ជីនពីង បាន​រំលឹក​ថ្នាក់​ដឹកនាំ​ទាំង​អស់​នោះឡើង​វិញ អំពីវិធានការ​ ការពារ និងគ្រប់គ្រង​រោគរាតត្បាត ដែល​លោកធ្លាប់​​បាន​ស្នើ​​នៅ​ក្នុង​ជំនួប​ប្រជុំថ្ងៃទី ៧ មករា រាប់​ទាំង​វិធានការ​​បិទ​ក្រុង​វូហាន និង​ក្រុង​ផ្សេង​ទៀត នៅខេត្ត​​ហ៊ូពេផង។ ​វិធានការ​នេះត្រូវ​បាន​​អនុវត្តចាប់​ពី​ថ្ងៃ​ទី ២៣មករា។ ក្នុងសុន្ទរកថា​នោះ លោក ស៊ី ជិនពីង បាន​ប្រើ​ពាក្យ​ថា « ខ្ញុំ” ដល់​ទៅ ១៣​ដង។ បាន​ន័យ​ថា ពេញ​មួយ​ខែមករាកន្លង​មក​ ថ្វីបើ​គេ​មិន​បាន​ឃើញ​មុខ​លោក​ប្រធានាធិបតី​មែន តែ​​លោកពិតជា​អ្នក​បញ្ជាកិច្ចការ​ប្រយុទ្ធ​ប្រឆាំង​នឹង​កូរ៉ុណាវីរុស។ ការ​បង្ហើប​ព័ត៌មាន​មួយ​នេះ​បាន​ធ្វើ​ឱ្យ​អ្នក​សង្កេតការណ៍​ភ្ញាក់​ច្រងាង ព្រោះ​វា​ខុស​ស្រលះ​​អ្វីដែលគេធ្លាប់​គិតថា​ប៉េកាំង​ទំនង​ជា​មិន​បាន​ដឹង​រឿង​កូរ៉ូណា​មុន​ថ្ងៃទី ១៨-១៩​មករាទេ។ ប៉ុន្តែបើ​ប៉េកាំង​ដឹង​តាំង​ពី​ដំបូងមែន ហេតុអ្វី​បាន​ជា​ត្រូវ​រង់ចាំ​ដល់​ទៅពីរ​សប្តាហ៍​ទើប​ប្រកាស​​បិទ​វូហាន ? ហេតុអ្វីបាន​ជា​លោក​ស៊ីជីនពីង ​ចង់​បង្ហាញ​ថា​លោក​ជា​អ្នក​ដឹកនាំ​ប្រតិបត្តិការ​ប្រឆាំង​នឹង​កូរ៉ូណាវីរុស ?​ មក​ពី​មាន​អ្នក​បន្ទោស​លោក​ស៊ីជីនពីង​ដែលអវត្តមាន​យ៉ាង​ចម្លែក​នៅ​រវាង​ពី​ថ្ងៃទី ២១ មករា ​ដល់​១០​កុម្ភៈ ឬ ? ឬ​ក៏​មក​ពី​ពេល​នេះ​ស្ថានភាព​បាន​ប្រសើរ លោកចង់​ទាញ​យក​ស្នាដៃ ? ទោះ​ដោយ​ហេតុផល​ណាមួយ​ក៏​ដោយ ក៏​លោក​ស៊ីជីនពីង ដូច​ជា​​ប្រថុយប្រថានបន្តិច។ លោក បាន​ទទួល​ស្គាល់​នៅ​ក្នុង​សុន្ទរកថា​នោះ​ថា ត្រូវ​កែ​ទម្រង់​អភិបាលកិច្ច​ឱ្យ​បាន​ប្រសើរ​ឡើង ឬ​និយាយ​ឱ្យ​ស្រួល​ស្តាប់ គឺ​ទំនង​ជា​មាន​បញ្ហាផ្នែក​អភិបាលកិច្ច។ ប៉ុន្តែ តាមរយៈ​ រឹត​បន្តឹងវិធានការ​តាមប្រព័ន្ធ​សង្គម តាម​ប្រព័ន្ធ​អ៊ីនធ័រនែត វិធានការ​បិទ​ខ្ទប់​ចរាចរណ៍​របស់​ពលរដ្ឋ ក្រោម​ផ្លាក​សន្តិសុខ​សុខភាព ​លោក​ ស៊ីជីនពីង ហាក់​កាន់​តែឡើង​ខ្លាំង និង​អាច​គ្រប់គ្រង​នយោបាយ​និង​ពលរដ្ឋ​បាន​កាន់​តែ​ស្រួល។ លោក​ប្រធានាធិបតី បាន​រុញ​មនុស្សជំនិត​ឡើង​ម​ក​គ្រប់គ្រង​នៅ​ស្ទើរ​គ្រប់​ខេត្ត មិន​ថា​នៅ​ហុងកុង​ ឬ​នៅ​ហ៊ូពេ​ទេ៕